بانک مقالات علوم اجتماعی

هر جامعه بسته به وضع موجود خود تعريفي از سلامت اجتماعي دارد و ويژگي هايي را براي جامعه سالم بر مي شمارد. هدف از پژوهش حاضر دستيابي به ويژگي هاي جامعه سالم و ارائه تعريفي بومي براي «سلامت اجتماعي» و سپس تدوين شاخصي قابل قبول براي آن است تا به اين ترتيب، امکان ارزيابي وضع موجود، مقايسه هاي درون كشوري و بين المللي، تعيين روندهاي سلامت اجتماعي، تعيين نقاط مداخله براي ارتقاي سلامت اجتماعي، ارزشيابي مداخلات با معيار سلامت اجتماعي، و فرضيه آزمايي براي يافتن عوامل سبب شناختي سلامت جامعه و شناسايي پيامدهاي تغييرات آن فراهم شود. به منظور رسيدن به تعريفي «بومي»، با روش دلفي طي پنج دور از 31 نفر از صاحب نظران علوم اجتماعي و سلامت نظر خواهي شد. در نهايت 17 ويژگي براي جامعه سالم تعيين شد: جامعه سالم، جامعه اي است كه در آن كسي فقير نباشد، خشونت وجود نداشته باشد، رشد جمعيت كنترل شده باشد، تبعيض جنسي وجود نداشته باشد، كيفيت اجراي قانون درباره همه يكسان باشد، پيمان حقوق بشر و ساير پيمان هاي بين المللي مرتبط با حقوق انسان ها رعايت شود، آموزش تا پايان دوره راهنمايي اجباري و رايگان، و بعد از آن رايگان باشد، همگان به خدمات سلامت دسترسي داشته باشند، امنيت وجود داشته باشد، آزادي عقيده وجود داشته باشد، افراد از زندگي خود احساس رضايت داشته باشند، همه مردم تحت پوشش بيمه باشند، توزيع درآمدها عادلانه باشد، بيکاري وجود نداشته باشد، تبعيض قومي و نژادي و منطقه اي وجود نداشته باشد، حکومت نزد مردم مشروعيت داشته باشد، حاکمان به شيوه مردم سالارانه انتخاب شوند، و پس از انتخاب نيز تحت نظارت مردم باشند.
براي آزمون تجربي تعريف مزبور (تعيين روايي سازه) و نيز دستيابي به شاخصي تركيبي براي سلامت اجتماعي، اطلاعات موجود در مورد 6 شاخص رشد جمعيت، قتل عمد، فقر، بيكاري، پوشش بيمه، و سواد از 30 استان كشور در سال 1386 تحليل عاملي اكتشافي شد و به اين ترتيب دو مولفه كم بنيگي اجتماعي (شامل رشد جمعيت، فقر، پوشش بيمه، و سواد) و مشكلات اجتماعي (شامل بيكاري و قتل) به دست آمد كه مي توانند 68.3 درصد از پراكنش (واريانس) سازه «سلامت اجتماعي ايران» را توضيح دهند. بر اين اساس، جامعه اي سالم است كه قوي بنيه و كم مشكل باشد، يعني در آن آموزش و پوشش بيمه زياد، و رشد جمعيت، فقر، خشونت، و بيكاري كم باشد. لازم است در تحقيق هاي آينده با وارد كردن شاخص هاي بيشتر شواهد تجربي قوي تري براي اين سازه فراهم شود. در عين حال سنجش دوره اي سلامت اجتماعي ايران و تعيين روندهاي آن در سطح كشور و گروه هاي اجتماعي گوناگون مهم ترين تحقيق هايي است كه براي آينده مي توان پيشنهاد كرد. همچنين ارتقاي آموزش و بيمه، كنترل جمعيت و كاهش فقر، خشونت و بيكاري، مهمترين اقدام هايي است كه بر اساس اين تحقيق مي توان براي ارتقاي سلامت اجتماعي ايران پيشنهاد كرد.

 نسخه قابل چاپ