بانک مقالات علوم اجتماعی

از منظر باستان شناسي نقش برجسته ها يکي از قابل استفاده ترين منابع مطالعه و شناخت جوامع گذشته به شمار مي روند. اين دسته از آثار بازتابي از عقايد، ارزش ها و رويدادهاي تاريخي عصر خود و در نگاهي عميق تر بازگوکننده شاخصه هاي فرهنگي، هنري، سياسي و اجتماعي حاکم بر حکومت و جامعه اي که زاييده آن اند مي باشند. علي رغم کثرت نقش برجسته هاي باقي مانده از ايران پيش از اسلام - که بيشترين آن ها از ساسانيان برجاي مانده است - پس از ورود اسلام به ايران و تحريم کشيدن نگاره هاي انساني و حيواني، هيچ نقش برجسته اي از فرمانروايان اين سرزمين در فضاي آزاد تا دوره قاجاريه شناسايي نشده است. احيا سنت ساخت نقوش برجسته از شخص شاه در عصر قاجار در پي گرايش فتحعلي شاه دومين شاه قاجاري به فرهنگ و تمدن پيش از اسلام ايران بوده است. اين گرايشات که نه تنها توسط شاه قاجار بلکه ديگر اقشار جامعه آن روز ايران دنبال مي شد، بر هنر اين عصر تاثير گذارده و منجر به همانند سازي و الگوبرداري از عناصر هنري ايران باستان به ويژه هنر دوره ساساني شده است. در اين مقاله مقدمتا سعي شده است تا عوامل موثر در گرايش فتحعلي شاه به ايران پيش از اسلام و اهداف مدنظر وي از احيا هنر سنگ تراشي پس از يک وقفه طولاني شناسايي شود. همچنين با توجه به شکل گيري نقوش برجسته قاجار تحت تاثير نقش برجسته هاي ساساني، مشخص شود که آيا تاثيرپذيري فتحعلي شده از ساسانيان به الگوبرداري از آثار هنري ساساني محدود شده و يا موارد ديگري همچون ساختار اداري و اجتماعي عصر قاجار را نيز تحت تاثير قرار داده است؟ و از آن جا که نقش برجسته ها يکي از منابع معتبر در شناخت ماهيت عصر خود به شمار مي آيند، امکان پاسخ به اين پرسش بر اساس نقش برجسته هاي دو دوره نيز مورد بررسي قرار مي گيرد.

 نسخه قابل چاپ