بانک مقالات علوم اجتماعی

يكي از بناهاي مهم مذهبي دوران اسلامي در ايران. بناي مجموعة بقعة شيخ صفي الدين اردبيلي در شهر اردبيل است. كه داراي كتيبه هايي زيبا و نفيس مي باشد. لزوم شناسايي و بررسي كتيبه هاي اين دوره به خصوص در مجموعة فوق كه در تاريخ دوره صفويه بسيار مهم و شاخص بوده، ما را در شناخت كامل و عميق هنر مذهبي اين دوره ياري خواهد كرد.
يكي از مهم ترين و محوري ترين تحولات هنر كتيبه نگاري دوره صفوي در اين مجموعه تاريخي اسلامي همانند ساير ابنيه اين دوره در شهرهاي ديگر غلبه متون مذهبي و ديگر متوني است كه بر مركزيت مذهب تشيع استوار گرديده است.
كتيبه هاي مزبور كه در قسمت هاي مختلف بنا مانند گنبدها، سر درها، بالاي پنجره ها، ايوانها، حاشيه طاق نماها و ... واقع شده اند. غالبا بر روي كاشي به خط ثلث سفيد و زمينه لاجوردي و يا به صورت گچبري نگارش يافته اند و در جايي هم كه خط ثلث با خط استوار كوفي همراه شده رنگ قهوه اي روشن براي خطوط كوفي در نظر گرفته شده است. اين خصوصيات در واقع  يكي از تحولات مهم كاشي كاري اين دوره به حساب مي آيد. جنس كتيبه ها، كاشي و يا گچي است و كاشي ها اغلب به صورت معرق و گاهي هفت رنگ ساخته شده اند. مضمون كتيبه ها در بر گيرنده آيات قرآني، احاديث نبوي و همچنين متون مربوط به ساخت، يا تعمير بنا در ادوار مختلف است.
در مجموع مي توان گفت كه هنر كتيبه نگاري دوره صفويه مانند ساير شاخه هاي هنر هاي تزييني اين دوره، تغييرات و تحولات عمده اي را به خود ديده است. اين تغييرات، هم در مضمون و هم در سبك نگارش خطوط شكل يافته است.
به دليل اهميت و ارزش اين كتيبه ها، پژوهش در مورد بخشي از كتيبه هاي بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي و بيان مفاهيم و ارتباط اين گونه كتيبه ها با ديگر بقاع متبركه در اين مقاله صورت گرفته است. قسمت اساسي كار به صورت عكسبرداري و كپي برداري از كتيبه ها در محل و در نتيجه باز خواني آنها و مراجعه به كتاب مقدس اسلام، قرآن كريم و كتب ادعيه و احاديث انجام گرفته است.
بدين ترتيب آنچه پيش رو داريد حاصل مطالعات و تحقيق در مورد بخشي از كتيبه هاي بقعة شيخ صفي الدين اردبيلي مي باشد، كه اميد است با بيان و شناساندن آنها بتوان كمك ناچيزي در راه بيان ارزش اين كتيبه ها نمود.