بانک مقالات علوم اجتماعی

ساختار گسسته نماي شعر حافظ، از همان ابتدا نوآشنايان شعر او را واداشته تا ابيات و ديگر عنصرهاي سازنده اين زيباترين غزل هاي فارسي را، جداگانه و بدون پيوند با يکديگر، بررسي کنند و به اين ترتيب، افزون بر آن که خود را از ادراک جان تپنده و معماري ظريف و در عين حال مستحکم اين اشعار محروم ساخته، با گستراندن چند گانگي معنايي و پراکندگي شعر حافظ، به بخشي از روح و ادبيت آن لطمه وارد کرده اند؛ زيرا پيام شاعرانه، در ادراک انسجام دروني شعر و ارتباط عناصر ادبي آن با يکديگر، عينيت مي يابد و در واقع، محتواي شعر، بدون دريافت ساختار و هماهنگي معنايي اجزا و عناصر آن، ميسر نمي شود.
در اين ميان، برخي حافظ پژوهان، به ويژه در دوران معاصر، معتقدند که با دقت نظر در ساخت و معناي مجازي الفاظ، همچنين با داشتن اطلاعاتي از زيربناي فکري و ذهني حافظ و با در نظر گرفتن بستر فرهنگي شعر فارسي، ميتوان حرکت ذهن شاعر و نيز توالي تصاوير و ساير اجزاي شعر را پي گيري کرد و در نهايت، ساختار منسجم و اتحاد معنايي آن را باز نمود. نوشتار حاضر در راستاي اين هدف با پيشنهاد پنج محور اصلي هماهنگ کننده غزل هاي حافظ، کوشيده است روشي منظم ارايه دهد تا خواننده را در پي گيري و دريافت منطقي تر و انسجام و اتحاد معنايي غزل هاي خواجه بزرگ، راهنمايي کند. اين پنج محور عبارتند از:
1- به کارگيري عنصر روايت؛ 2- برخورداري از يک فضاي هماهنگ يا موتيف مقيد در ساختار غزل؛ 3- تحميل و گستراندن عنصر معنايي همسان بر کل غزل؛ 4- گستردن و پراکندن مصداق ها و نمونه هاي گوناگون از يک حقيقت واحد؛ 5- واژه ها در خدمت انجسام و مضمون سازي.

 نسخه قابل چاپ