بانک مقالات علوم اجتماعی

فرض اساسي مقاله اين است که «فقر محصول ساختار قدرت و نظام اجتماعي است». فقر يک محصول طبيعي نيست، بلکه نتيجه روابط و مناسبات انساني است. روابط قدرت و سلطه بطور قابل ملاحظه اي قوام بخش روابط اجتماعي در جوامع بشري بوده اند و کماکان خواهند بود. علي رغم دستاوردهاي بزرگ علمي و فني در جامعه بشري هنوز نيمي از جمعيت جهان در فقر شديد بسر مي برد و در درون کشورها، حتي کشورهايي که بر اقيانوس هاي گاز و نفت و منابع طبيعي گسترده شده اند، ميليون ها نفر از شهروندان دچار گرسنگي و فقر شديد هستند. اين دو گانگي اَسفبار سوالات تاريخي ساده اما در عين حال غامض را در ذهن آدميان مطرح ساخته است.
چرا علي رغم دستاوردهاي عظيم بشري در حوزه هاي علوم و فناوري هنوز اکثريت عظيمي از جوامع از دسترسي به مواهب اين دستاوردها محرومند؟ آيا اين پارادوکس محصول سقوط اخلاق در جامعه بشري است و يا نتيجه مناسبات سياسي، يا هر دو؟ در سطح ملي توجيه عامل يا عوامل تبيين کننده وجود اين پديده به ظاهر هميشگي در جوامع، و به ويژه جوامع به لحاظ منابع طبيعي ثروتمند، چيست؟ علوم انساني و اجتماعي، از جمله علم اقتصاد رسمي، عمدتا چشم بر ريشه هاي اين نابرابري بسته اند چرا که خود محصول چنين ساختاري هستند، و به همين دليل توان تبيين اين دوگانگي را ندارند. مقاله حاضر ضمن پاسخ به سوالات فوق الذكر در پايان نقش درآمد نفت در شكل گيري ساختار قدرت در ايران و گسترش فقر و نابرابري را مورد بحث قرار داده است.

 نسخه قابل چاپ