بانک مقالات علوم اجتماعی

طرح مساله: رشد شهر و شهرنشيني بارزترين ويژگي تحولات اجتماعي ـ اقتصادي در دوره اخير است. شهرنشيني در اين دوره با چنان سرعتي افزايش يافته که بسياري از فرصت ها را براي ارتقا کيفيت زندگي به شدت محدود كرده است. لذا همزمان با شهري شدن جامعه ايران، تحليل پيامدهاي آن، از جمله ارزيابي کيفيت زندگي شهري، يکي از مهم ترين ضرورت هاي مطالعات شهري کشور است. در اين مقاله تغييرات کيفيت زندگي شهري طي دوره 1365 تا 1385 ارزيابي مي شود.
روش: تغييرات کيفيت زندگي شهري طي دو دهه 1365 تا 1385 بر مبناي شاخص هاي عيني، نخست در قالب روندها توصيف و تبيين و سپس در مقايسه با تحولات شهرنشيني تحليل شده است. براي اين منظور تغييرات سهم و سرانه يا ضريب برخورداري جامعه شهري از شاخص هاي شش گانه مسکن، بهداشت، آموزش، ارتباطات، انرژي و گردشگري ارزيابي شده است. اطلاعات پايه اي عموما با روش کتابخانه اي از منابع آماري تهيه شده و در مواردي نيز با مراجعه حضوري به سازمان هاي ذي ربط تکميل شده است.
يافته ها: ضريب برخورداري جامعه شهري در بسياري از شاخص هاي مسکن، آموزش، گردشگري و برخي شاخص هاي بهداشت و سلامت طي دهه 1365 تا 1385 کاهش يافته است. شاخص هاي بهداشت و سلامت (به استثناي سرانه تخت هاي بيمارستاني) در مجموع ثابت باقي مانده ولي سرانه برخورداري شاخص هاي ارتباطات و انرژي افزايش يافته است.
نتايج: کيفيت زندگي شهري در ايران به شدت از شهري شدن جامعه متاثر است. شهرنشيني کمي سهم و سرانه بسياري از شاخص هاي کيفيت زندگي شهري را پايين آورده، تغييرات مثبت آن را کنترل کرده و از اين طريق بر جنبه هاي اجتماعي شهرنشيني تاثيرات جدي گذاشته است. در چنين شرايطي، مطالعات ارزيابي کيفيت زندگي شهري بايستي به عنوان يک ضرورت در کنار مطالعات کمي و کالبدي شهرها، در برنامه هاي توسعه شهري در سطوح ملي و محلي مورد توجه قرار گيرد. ظرفيت و سرعت شهرنشيني در ايران بايد همواره با بررسي اثرات آن بر کيفيت زندگي شهري ارزيابي شود.

 نسخه قابل چاپ