بانک مقالات رشته علوم تربیتی

يكي از مهم ترين برنامه هايي كه در نظامهاي آموزشي اجرا مي شود، «برنامه درسي پنهان» است. مطالعات و تحقيقات فراواني در كشورهاي مختلف در اين زمينه صورت گرفته است. منابع سازمان يافته و تخصصي حوزه برنامه درسي و نتايج بسياري از تحقيقات حاكي از آن است كه «محيط اجتماعي مدرسه» مهم ترين عامل شكل گيري برنامه درسي پنهان است. ليكن در كشور ما تاكنون تلاشي براي مستندسازي برنامه درسي پنهان ناشي از محيط اجتماعي مدرسه صورت نگرفته است. تحقيق حاضر در صدد آشكارسازي پيامدها يا آثار قصد نشده ناشي از محيط اجتماعي مدرسه در نگرشهاي دانش آموزان مدارس دوره متوسطه و ارائه راهكارهايي براي كاهش پيامدهاي منفي آن است. در اين تحقيق ابتدا با استفاده از روش كمي و به وسيله پرسشنامه محقق ساخته، جو اجتماعي مدارس دوره متوسطه شهر اصفهان مورد سنجش و شناسايي قرار گرفت. از ميان نواحي آموزش و پرورش، سه ناحيه كه از نظر موقعيت اقتصادي - اجتماعي در حد پايين، متوسط و بالا بودند، شناسايي و از هر ناحيه 4 مدرسه پسرانه و دخترانه انتخاب و در هر مدرسه به 30 الي 35 نفر دانش آموز كه به صورت تصادفي انتخاب شده بودند، پرسشنامه داده شد. پس از تجزيه و تحليل نتايج پرسشنامه ها با به كارگيري «رويكرد افتراقي» مدارس به دو طيف، «مدارس داراي جو باز» و «مدارس داراي جو بسته» تقسيم گرديد. براي بررسي و تبيين پيامدهاي قصد نشده و پاسخ گويي به سوالات و فرضيه هاي تحقيق از روش «تحقيق كيفي» كه موثرترين روش براي كشف ابعاد مختلف برنامه درسي پنهان است استفاده شد. بدين منظور از هر مدرسه 5 الي 6 نفر به صورت گزينشي انتخاب شده، مورد مصاحبه و مشاهده قرار گرفتند. پس از آن اظهار نظرهاي دانش آموزان و مشاهدات، تجزيه و تحليل و پيامدهاي پنهان ناشي از محيط اجتماعي مدارس باز و بسته مورد شناسايي و مقايسه قرار گرفت. سپس با شناسايي عوامل اصلي تاثيرگذار در شكل گيري پيامدهاي پنهان و با استفاده از منابع و نظريه هاي علمي حوزه برنامه درسي و ساير يافته هاي تحقيقاتي، راهكارهايي براي مقابله با پيامدهاي منفي ارائه شده است. براي اعتباربخشي و تاييد راهكارها، از نظريات جمعي از متخصصان و صاحب نظران تعليم و تربيت در سطح كشور نيز استفاده شده است. عمده ترين پيامدهاي قصد نشده مدارسي كه از جو اجتماعي بسته تري برخوردارند، عبارتند از: (1 افزايش روحيه اطاعت، تقليد و پيروي محض و كاهش روحيه تفكر انتقادي و برخورد نقادانه با موضوعات و مباحث علمي. (2 تقويت تمايل دانش آموزان به انجام فعاليتهاي يادگيري به صورت انفرادي و نگرش منفي آنان نسبت به فعاليتهاي گروهي. (3 كاهش ميزان اعتماد و عزت نفس دانش آموزان و تقويت احساس خودپنداري منفي در آنان. (4 روحيه اطاعت و انقياد و تمايل به انجام فعاليتها و تكاليف يادگيري به صورت انفرادي در دانش آموزان مدارس پسرانه بيش از دانش آموزان مدارس دخترانه بوده است. (5 ميزان كاهش عزت نفس در دانش آموزان مدارس دخترانه بيش از دانش آموزان مدارس پسرانه بوده است. در مدارسي كه داراي جو باز بودند ميزان كاهش عزت نفس تقريبا مشابه بوده است.

 نسخه قابل چاپ