بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

تحليل گفتمان از انديشه هاي زبان شناسان، نشانه شناسان، محققان هرمنوتيک و آراي ميشل فوکو (1926- 1992 م) سرچشمه گرفته است. با اينکه اين شيوه از تحليل در رويکردهاي نقد ادبي با ساختارگرايي، فرماليسم و هرمنوتيک بيشتر پيوند دارد، برخلاف رويکردهاي يادشده بر هر دو جنبه صورت و معناي متن توجه مي کند؛ از اين رو، رويکردي جامع در تحليل متن است. صاحب نظراني چون نورمن فرکلاف، روث وداک، تئون ون دايک، راجر فاولر و گونتر کرس در معرفي و رشد تحليل گفتمان انتقادي به عنوان گرايشي نو در تحليل متن نقش داشته اند. در اين پژوهش از ميان رويکردهاي يادشده، رويکرد نورمن فرکلاف به عنوان روش خاص اين تحقيق انتخاب شده است. در پژوهش حاضر سعي بر اين است که رمان سووشون (1348) با استفاده از اين رهيافت تحليل و تبيين گردد و چگونگي نگرش نويسنده در پردازش رمان بررسي شود. همچنين با عرضه روشي تازه لايه هاي مختلف معنا و درون مايه، که معناي نزديک تر به رمان دارد، کشف شود. نتيجه پژوهش اين است که دانشور با نگاه و رويکردي ويژه که به تحولات سياسي و اجتماعي دوره معاصر داشته، ميان عناصر اجتماعي، سياسي و اسطوره اي پيوند برقرار کرده است. اين رويکرد و نگرش ويژه با ديدگاه هاي ديگران متمايز بوده است که مي توان از آن به جهان نگري و ايدئولوژي ويژه وي نام برد. از ديدگاه تحليل گفتمان انتقادي، سيمين دانشور در اين اثر با انتخاب واژگان خاص، استفاده از جنبه هاي حماسي و اساطيري و پيوند آن با مذهب و تعميم دادن اين عنصر به دوره معاصر، هويت مستقل انسان ايراني را جست و جو کرده است. وي موفق شده است از طبقه متوسط جامعه قهرمان ضداستعماري بسازد و نيز تحول طبيعي و تدريجي نقش پذير زن را از همسري خانه دار تا مصلحي اجتماعي ارتقا دهد.

 نسخه قابل چاپ