بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

در دهه هاي نخست سده بيستم، مکتب کوبيسم در هنرهاي تجسمي انقلابي پديد آورد و بر ادبيات نيز تاثيرات تعيين کننده اي داشت تا آنجا که بسياري، کوبيسم را «شيوه بيان قرن بيستم» مي دانند. اين مقاله مي کوشد تا تاثير اين جريان هنري را بر شعر حجم به مثابه يکي از جريان هاي آوانگارد شعر معاصر ايران بررسي کند. با توجه به اينکه جهان بيني واحدي بر هر دو جريان حاکم است، پرسش اصلي مقاله اين است که به کارگيري اصول زيبايي شناختي مکتب تجسمي در هنرِ اساسا زباني، يعني شعر، چگونه ممکن است و استفاده از چه تمهيداتي را در پي خواهد داشت؟ مقاله به سه بخش تقسيم شده و در هر بخش يکي از مفاهيم بنيادين مشترک ميان کوبيسم و حجم گرايي معرفي شده است. اين مفاهيم عبارت انداز: ذات شي و بازنمايي واقعيت، تصوير سه بعدي و خلق حرکت تصويري، برجسته سازي فرايند آفرينش اثر از طريق توجه به ماديت رسانه هنري (در شعر، زبان). هر يک از اين مفاهيم به کارگيري تمهيداتي را در شعر موجب مي شود که با تکنيک هاي تصويري نقاشان کوبيست متناظر است.
اين تمهيدات عبارت اند از: تعريف فرم بر اساس شرايط ادراک واقعيت، تعويض جايگاه زمينه و موضوع، حذف زاويه ديد و روايت از شعر، بسامد کم واژگان حسي همچون اسم خاص و صفت، و حذف کارکرد رسانه اي زبان از راه توجه به ويژگي هاي مادي آن. به کارگيري اين تمهيدات در هنرهاي زباني همان تاثير تابلو هاي کوبيستي را به وجود مي آورد؛ تاثيري که مهم ترين پيامد آن، به چالش کشيده شدن اصل «بازنمايي» در هنر است.