بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

سابقه بحث درباب گونه هاي ادبي به دستگاهِ ردگان شناسي و تقسيم بندي آثار ادبي از نظر افلاطون و ارسطو برمي گردد که سه گونه اصلي حماسه، نمايش نامه و آثار غنايي را بر اساس «وجه» يا چگونگي بازنمايي سخن در کلام گوينده يا شاعر بررسي کرده اند. در نظريه انواعِ ادبي معاصر، از اين اصطلاح براي بيان جنبه هاي درون مايگاني گونه هاي ادبي استفاده مي شود. به کمک اصطلاح وجه، چرايي و چگونگي کاربرد اصطلاحات وصفي همچون «تراژيک، حماسي، غنايي، مرثيه اي و طنز آميز» تشريح مي شود؛ اين اصطلاحات بر جنبه هاي مفهومي و درون مايگاني اثر دلالت دارند. براي مثال وقتي مي گوييم اين اثر «رماني حماسي» است؛ به اين معناست که نوع يا گونه آن رمان است، اما وجه معنايي آن حماسي است. تفاوت ديگر وجه با گونه در اين است که يک گونه خاص همچون حماسه يا تراژدي ممکن است از بين برود؛ ولي وجه تراژيک و حماسي آن ممکن است تا زمان ها باقي بماند. اصطلاحات «وجه نما»- يعني اصطلاحاتي همچون تراژيک، حماسي، غنايي، مرثيه اي و طنزآميز- به شکل و ساختار صوري آثار ادبي خاص وابسته نيستند؛ بلکه گوياي جنبه هاي درون مايگاني آثار ادبي هستند. همچنين، اين مبحث ناظر است بر اينکه چگونه برخي انواع ادبي همچون تراژدي، حماسه و غزل آن قدر گسترش پيدا مي کنند که ويژگي هاي درون مايگاني آن ها براي توصيف ابعاد درون مايه اي ديگر انواع ادبي به کار مي روند و در مقابل، برخي انواع ادبي همچون رمان، داستان کوتاه، قصيده و مقامه از چنين خصلتي برخوردار نيستند.

 نسخه قابل چاپ