بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

کليله و دمنه به دليل ويژگي هاي منحصربه فرد داستاني و تعليمي، نه فقط در ادبيات ايران، بلکه در تاريخ ادبيات جهان از شهرت و اعتبار خاصي برخوردار است. اين کتاب برايند تبادلات فرهنگي ميان تمدن هاي بزرگ شرق (هند، ايران و اسلام) است. دورن مايه اصلي کليله و دمنه اغلب مفاهيم اخلاقي و سياسي است. اين مفاهيم در لايه هاي مختلف (روساخت و زيرساخت) به هم پيوند خورده و اثري پديدآورده است که به سختي مي توان در آن حدومرز اخلاق و سياست را از يکديگر بازشناخت. با اين حال، تامل و بازنگري در محتواي کليله و دمنه نشان مي دهد برخلاف تصور اوليه، جدال تاريخي اخلاق و سياست در بخش هاي مختلف اين اثر جريان دارد. با تقسيم بندي کتاب به دو لايه روساخت و زيرساخت مي توان اين جدال را آشکارتر کرد.
تعمد نويسنده/ نويسندگان کليله و دمنه به لزوم تسلط اخلاق بر سياست باعث شده است هر داستاني به نتايج اخلاقي خاصي منجر شود؛ اما در خلال داستان و به ويژه زيرساخت، شخصيت هايي مشاهده مي شوند که همچون ماکياولي به اخلاق زدايي از سياست اعتقاد دارند .به همين دليل، شباهت هاي زيادي ميان انديشه هاي ماکياولي و درون مايه برخي داستان ها و شخصيت هاي کليله و دمنه ديده مي شود.
اين مقاله مي کوشد به نقد اخلاق گرايي کليله و دمنه و همچنين چالش و تضاد ميان نظريه هاي اخلاق – که اغلب در روساخت جاي دارند – با رفتارها و کنش هاي فردي و سياسي – زيرساخت – بپردازد و در حد امکان علل و نتايج چالش هاي اخلاقي متن را بررسي کند.

 نسخه قابل چاپ