بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

شکي نيست که تصوف و عرفان از ايران آغاز گرديده است و نخستين عارفان بزرگ که امروزه نامشان در صفحات روزگار مي درخشد ايراني بودند. زماني که تصوف وارد اسلام شد، بغداد مرکز خلافت اسلامي بود و همه عارفان در آن شهر زندگي مي کردند و مريدان را تربيت کرده و به مناطق دور اعزام مي داشتند.
پس از يک دوره تکميلي تصوف در ايران، عارفان آغاز به مهاجرت به کشورهاي ديگر کردند و به ويژه به شبه قاره پاکستان و هند رسيدند. علاوه بر علل ديگر، آنچه باعث مهاجرت آنها شد، حملات چنگيزخان بود که شبه قاره را تحت نفوذ قرار داد، زيرا در آن سرزمين پهناور هنوز مناطقي بودند که اسلام به طور کامل در آنجا گسترش نيافته بود و اين کار توسط همان صوفيان و عارفان ايراني و سپس مريدان آنها در شبه قاره به انجام رسيد. همه عارفان صلح دوست و صلح جو بودند و با هم زندگاني مي کردند.
اگر چه همه فرقه هاي تصوف در يک زمان به شبه قاره رسيدند اما در ميان آنها دو فرقه زودتر در آنجا معرفي و معروف شدند يعني «چشتيه و سهرورديه» و در زمانهاي بعدي سلسله چشتيه از همه بيشتر گسترش يافت.
شيخ جلال الدين تبريزي مريد شيخ ابوسعيد تبريزي يکي از آنها بود که در سده هفتم هجري از ايران به شبه قاره رفت. اين شخصيت که در آن سرزمين از شهرت والايي برخوردار است متاسفانه در ايران ناشناخته مانده است. او نخستين عارفي است که به بنگال (بنگلادش کنوني) رسيد البته در دهلي به مريدي شيخ خواجه قطب الدين بختيار کاکي اوشي (متوفي 633 هـ) درآمده بود.
شيخ نجم الدين صغري در آن زمان قاضي القضاه يا شيخ الاسلام دهلي بود که با شيخ جلال الدين تبريزي اختلافات پيدا کرد و اين اختلافات به اتهام زني منجر شد. سلطان دهلي محضري ساخت که در آن شيخ جلال الدين از همه اتهامات تبرئه شد و ديگر صلاح نديد در دهلي بماند بنابراين راه بنگال را در پيش گرفت.
در آنجا به تبليغ اسلام و عرفان پرداخت. بسياري از هندوان را مسلمان کرد و مريدان زيادي از ميان مسلمانان داشت. پس از چندين سال فعاليت تبليغي، اسلامي و روحاني بالاخره در سال 642 هجري قمري در همان جا درگذشت. مزار وي در پندوه موجود است که به نام «درگاه بزرگ» ناميده مي شود، و آن در نزديکي قصبه تبريزآباد است. سالگرد شيخ جلال الدين تبريزي هر سال در 21 و 22 ماه رجب بر مقبره وي برگزار مي شود و هزاران نفر از مردم آن ديار در آن شرکت مي کنند. شيخ جلال الدين تبريزي انساني وارسته، پاک، وابسته به خدا، داراي کردار و رفتار خوب بود و به همين علت تا امروز مورد احترام مردم مي باشد.

 نسخه قابل چاپ