بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

کتاب «معارف» تنها اثر باقي مانده از بها ولد، محمد بن حسين خطيبي بلخي، پدر مولانا است. بها ولد و اثرش «معارف» در طول تاريخ مورد بي توجهي اديبان و دوستداران عرفان و ادبيات بوده است. ولي امروزه عرفان صادقانه و ساده و ناب و بي لفظ بازي او مورد توجه بيش از پيش ايرانيان و محققان وعرفان دوستان غربي واقع شده است. اين کتاب بر خلاف آنچه از نامش تصور مي شود، مجوعه منظمي از انديشه ها و عقايد نيست بلکه حاوي مجموعه اي پراکنده و نامنظم از افکار، بيان روياها، تصورات، تعمق در معني و تفسير برخي آيات قرآني و تاويل عرفاني آنها، تفکر در مورد مسائل کلامي چون جبر و اختيار و... و گاهي گلچيني از مواعظ و خطابه هاي اوست که بدون هيچ ترتيب موضوعي توسط خود او يا ديگران کنار هم جمع شده و بعدها نام «معارف بها ولد» به خود گرفته است. عرفان او، عرفان مثبت و جمع گرا (صحبت) و به دليل تاکيد بر انس و جمال و معيت مهرآميز الهي مبتني بر احساس شادي ومسرت و مزه (در برابر عرفان متکي بر زهد و خوف) است. حجاب يکي از مقوله هاي عرفاني مطرح شده در اين کتاب است. در اين مقاله ابتدا حجاب عرفاني را با توجه به اقوال متقدمين صوفيه تعريف کرده و سپس انديشه هاي بها ولد را در اين مورد به تفصيل بررسي نموده و آن گاه بازتاب انديشه هاي بها ولد را در مثنوي نشان خواهيم داد.

 نسخه قابل چاپ