بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

منشا صدور و پيدايش عالم هستي در نظامهاي مختلف فلسفي ـ عرفاني تفسيرهاي گوناگون، پذيرفته است. از جمله نظريه‌هاي مطرح در دانش فلسفه اسلامي، نظريه "فاعليت بالرضا" است كه منسوب به حكيم سهروردي طلايه‏دار حكمت اشراق مي‌باشد.

مقاله حاضر، ضمن بررسي جايگاه اين نظريه و مباني آن در دستگاه فلسفي اشراقيون، وجوه اشتراك و افتراق آن را با آراي حكماي قبل از وي (مشائيان) و بعد از وي (متعاليه) معلوم مي‌نمايد.

آنچه بر  اهميت اين موضوع تاكيد مي‏کند سوال زير است:

"رابطه خدا باجهان از نظر فلسفي و عرفاني چگونه تفسير مي‌گردد؟"

براي يافتن پاسخ موجه و خردپسند به اين سوال هر يك از نظامهاي فلسفي مشاء، اشراق و متعاليه با ژرف‏انديشي خاص خود بدين مسئله پرداخته‌اند كه با بررسي و تحليل آنها مي‌توان ديدگاههاي آنان را به منزله نقطه عطفي ميان رويكردهاي فلسفي و رويكردهاي عرفاني آنان پيرامون خداشناسي و جهان‏شناسي بر محور توحيد تلقي نمود.