بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

در بررسي سير تطور مفهوم باده در ادبيات فارسي، نخست بايد به دوره سبك خراساني و سبك هاي بينابين اشاره كرد. در اين دوره ها و قبل از پيدايش و گسترش سبك عراقي در پهنه ادب فارسي، باده در مفهوم واقعي و عيني به كار رفته است اما پس از گسترش تصوف و نفوذ آن در ادبيات، باده علاوه بر معناي عيني و عادي، در مفهوم استعاري عرفاني نيز استعمال مي شود. بايد گفت، ميان اصل و ماهيت و تاثيرات و ويژگي هاي اين دو باده تفاوت هاي اساسي وجود دارد كه در اغلب موارد منجر به تضاد مابين آن ها مي شود.
باده در ادبيات متعهد و آرمانگراي معاصر (بعد از 1342) همواره در معني عرفاني به كار مي رود. بنابراين صبغه مادي و تجسم ظاهري ندارد بلكه امري معنوي و متعالي است و نشان تجريد و توحيد در آن ديده مي شود. مصاديق اين باده عرفاني را در مقوله هايي چون مقام وحدت، عشق، اسرار الهي، شهادت و امثال آن بايد جستجو كرد و در شعر شعراي انقلاب از اين شراب معنوي و روحاني با قيود و تعابير و عناويني از قبيل باده طهور، مي الست، صهباي وحدت، اشراق محبت و شهدگيراي وصال تعبير شده است و مفاهيمي همچون خرابات، خمار، سرمستي، هشياري و ديگر مفاهيم مرتبط با مي و باده به تبعيت از تحول مفهوم آن،‌ متحول مي شوند و معاني متناسب با مفاهيم عرفاني به خود مي گيرند و بالاخره اين كه شعراي متعهد و آرمانگرا (در ادبيات انقلاب و پايداري) برخي مفاهيم ديني از قبيل ولايت و غدير و كوثر و حتي ائمه معصومين (ع) را از جمله مصاديق و تجليگاه هاي اين شراب برتر به حساب آورده اند.

 نسخه قابل چاپ