بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

از زماني که حکيم فردوسي شاهنامه را تقديم سلطان محمود غزنوي کرد و محمود در حق آن ناسپاسي کرد، گوهرشناسان سخن سنج رنج سي ساله وي را ارج نهادند و ارزش واقعي اين اثر ماندگار جهاني را دريافتند و اين اثر سترگ به زودي در ميان طبقات، از سلاطين و امرا گرفته تا قصه خوانان و معرکه گيران، شهرت و معروفيت تمام يافت و در دل مردم نشست و به سينه ها سپرده شد و نقل محافل گرديد. نساخان، خوش نويسان، تذهيب کاران، نگارگران و کتاب آرايان نسخه هاي نفيس بي بديل از آن پديد آوردند که زينت بخش کتاب خانه ها و موزه ها شد. سوداگران هر برگش را چون زر ناب خريدند و سلاطين به داشتن يک نسخه از آن فخر فروختند. در دوره تيموري توجه به هنر و تذهيب و ظريف کاري شدت يافت، خاصه در عصر شاهرخ و ميرزا بايسنقر، با تجمع هنرمندان در هرات، مکتب هرات پديد آمد و خطاطان و تذهيب کاراني چون بهزاد و ميرعماد آثاري بي نظير آفريدند، که امروزه زينت بخش موزه هاي جهان است. در ميان فراورده هاي هنري مکتب هرات، نسخه شاهنامه فردوسي درخشش ديگري يافت. اين نسخه به دستور بايسنقر ميرزا، که خود شاهزاده اي هنرمند هنرپرور بود، به خط جعفر بايسنقري تهيه شد که امروزه از شاهکارهاي مسلم فن کتابت، تذهيب و نگارگري به شمار مي رود. مشخصات اين نسخه بي نظير در فهرست آتاباي چنين آمده است:
قطع نيم ورقي در ابعاد 26×38 سانتي کاغذ خانبالغ نخودي رنگ، خط نستعليق - کوفي تزئيني - ثلث - کتابت خفي بسيار خوش. صفحات: مجدول زرين زوج تحرير مشکي و لاجوردي، اشعار به وسيله پنج جدول زرين بند مشکي به شش مصرع تقسيم شده است. عناوين و سرحکايات در کتيبه هاي مستطيل شکل مذهب مرصع به اشکال و رنگ هاي گوناگون به خط ثلث به آب زر و برخي به سفيدآب با تحرير مشکي نگاشته شده است.
در ظهر صفحه قبل از شروع شاهنامه يک شمسه مذهب مرصع ممتاز نقش است که در متن زرين آن به خط رقاع و به آب زر با تحرير مشکي اسم بايسنقر بهادرخان نوشته شده است و در بالاي همين شمسه يک ترنج مدور دور کنگره مذهب متوسط است که به منظور پوشانيدن سجع مهر يا مطلبي نقاشي شده است. چهار صفحه از اول شروع شاهنامه و دو صفحه از پايان کتاب متن و حاشيه مذهب مرصع مزدوج ممتاز و بسيار دلفريب و زيبا نقش است که از بهترين نمونه هاي فن تذهيب و ترصيع به شمار مي رود. نسخه جمعا 22 مجلس مينياتور آب رنگ ممتاز به محتواي داستان هاي شاهنامه طرح و نقش است که به سبک مکتب هرات و در نهايت کمال استادي و دلربايي است. اين نسخه داراي 700 صفحه که هر صفحه 31 سطر و صفحات مصور بين 4-6-10 سرکتابت دارد ...

 نسخه قابل چاپ