پاسخ به:بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی
چهارشنبه 27 اردیبهشت 1391 2:53 PM
| 15 : نامه فرهنگستان بهمن 1382; 6(2 (پياپي 22)):173-178. |
| تحقيقات ايران شناسي: چند واژه اصيل فارسي و معادل آنها در ايراني ميانه |
| تفضلي احمد* |
| از آنجا که در درس زبان هاي ايراني باستان و ميانه افتخار شاگردي پروفسور مري بويس را داشتم، به عنوان سهم ناچيزي در مجموعه مقالات اهدايي به ايشان، درباره چند واژه جالب فارسي، که در متون کلاسيک فارسي عمدتا چاپ شده در سال هاي اخير آمده اند، بحث مي کنم. در فرهنگ هاي فارسي، غالب اين واژه ها يا نيامده اند يا تحريف شده اند. اندميدن «حسرت خوردن»: مرد همواره به اول کار خود مي گردد و به آن مي اندمد و از خوشي ها باز مي خواهد... (طبقات الصوفيه، 45). قس فارسي نو اندمه «به ياد آوردن غم گذشته» (لغت فرس). اين فعل متناظر است با پارتي ’ndm- «آه کشيدن». (GHilAiN 1939, 56; BoycE 1977,12) بدست / پدست بستن «تهديد کردن، مرعوب کردن»: بدست مي بندي ترجمه توعدون عربي «تهديد مي کنيد» (تفسير شنقشي، 186). اين واژه همچنين در ترجمه چاپ نشده اي از قرآن مجيد به کار رفته است (نسخه خطي شماره 54 آستان قدس، سوره 54 آيه هاي 16، 18، 21، 30، 37، 39) در ترجمه نذر «بيم، هراس». اين واژه مطابق است با پهلوي padist burdan «تهديد کردن» (Bûndahishn 5. 15; 6.5. etc.)؛ padist-bar «تهديد کننده» (D?nkard, 105. 14)؛ padist?g «تهديدآميز» (Ibid, 228.20)؛ padist burd?r?h «تهديدآميزندگي» (Ibid, 228. 22)؛ padist?dan «تهديد کردن» (Ibid, 283. 4; 391. 5)؛ padist?dan «تهديدکردن» (Z?dspram, 1. 7)؛ padist?h «تهديد، ارعاب» (Datistan-i Dinik, 79. 12)؛ paêwast[an] «تهديد، ارعاب» (?kand- Gum?n?k Vi??r 11. 124)؛ paêwast[an] «تهديد مي کند» (Ibid, 11. 268). برخي از عبارت هاي دينکرد و شکند گمانيک به آيه هايي از قرآن مجيد که در آنجا کافران تهديد به عذاب الهي شده اند اشاره مي کند (BAUSANi 1957 , 455-462). در باره واژه پهلوي ZAEHNER, BSOS IX, 582 ?padist. اين واژه مرتبط است با پارتي و فارسي ميانه ترفاني pdyst «قول، وعده» (SUNdERMANN 1973..., IV, 130)، زبور پهلوي ptst(131. 2) [y]، پارتي و فارسي ميانه ترفاني pdyst'w- «قول دادن»؛ پارتي pdystwd «موعود» و جز آن (BoycE 1977, 69). در مورد تحول معنائي اين واژه قس عربي وعده «قول» و وعيد «تهديد، ارعاب»، نذر «عهد، قول» و نذر «بيم» ... |
| كليد واژه: |
 |
|
نسخه قابل چاپ |
