بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

نزهت الاخبار (تاريخ و جغرافياي فارس)، ميرزا جعفرخان حقايق نگار خورموجي، تصحيح و تحقيق سيدعلي آل داود، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تابستان 1380، 851 صفحه، فهرست.

خطه فارس بخشي از ايران زمين است که سرنوشت عمده تاريخ اين کشور در آن جا رقم خورده است. اين اقليم، پيش از آن که مثله شود و به صورت تکه پاره هاي امروزي درآيد، پهنه اي وسيع، ميان کرمان و اصفهان و خوزستان و درياي فارس، را در برمي گرفته است. پس بي دليل نيست که تاريخ و جغرافياي کامل آن، در قرن سيزدهم هجري، به دست کسي نوشته شده باشد که زاده خورموج از توابع استان بوشهر امروزه بوده است.

حاجي ميرزامحمدجعفرخان حسيني خورموجي دشتستاني، ملقب به حقايق نگار، در سال 1225 در خورموج ديده به جهان گشود. پدر و اجدادش از خوانين محل و داراي مناصب ضابطي و کلانتري بودند و جد چهارمش رياست تمام دشتي و دشتستان را داشته است. خود ميرزاجعفر هم، پس از مرگ پدر، عهده دار ضابطي و کلانتري خورموج شد؛ اما، بر اثر تاخت و تازهاي محلي، ناگزير به فرار و ترک آن جا گرديد و در سال 1260 به شيراز رفت و، در پرتو سوادي که داشت، به مشاغل حکومتي گمارده شد و مناصبي يافت. وي، در اين دوران، هم چنان به تحصيل و مطالعه ادامه داد و کتابي به نام آثار جعفري تاليف کرد که در سال 1276 به چاپ رسيد. او، در همان سال، به تهران رفت و نسخه اي از اين اثر را به نظر ناصرالدين شاه رساند که پسند افتاد و ناصرالدين شاه او را مامور نگارش تاريخ قاجار و وقايع آن عصر به دور از تکلف و تملق کرد. ميرزاجعفر اين تاريخ را با نام حقايق الاخبار تاليف کرد و، چون اثر او مورد توجه قرار گرفت، به لقب حقايق نگار ملقب شد. متاسفانه، بر اثر خرده گيري حسودان در مورد قتل اميرکبير، شاه دستور توقيف و نابودي کتاب را داد. اما نسخه هايي از آن جان به در برد که، چند سال پيش، چاپ و منتشر شد...

 نسخه قابل چاپ