بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

نقد صوفي، محمد کاظم يوسف پور، انتشارات روزنه، تهران 1380، 468 صفحه.
تصوف يا عرفان اسلامي متعالي ترين و باشکوه ترين و پرجاذبه ترين جلوه فرهنگ اسلامي است که همواره الهام بخش و وحدت بخش مسلمانان بوده است. حقيقت عرفان ريشه در نهاد و فطرت الهي انسان دارد و ظهور آن درکلام و رفتار است که با فرهنگ پيوند مي يابد. از اين رو، هيچ دين يا فرهنگ ديني را نمي توان يافت که از گرايش هاي عرفاني تهي باشد. عرفان اسلامي، که ريشه در تعاليم بلند کتاب آسماني و سنت دارد، در اصل، همان حقيقت و جوهره دين اسلام است. اساسي ترين مباني عرفان اسلامي بر آيات الهي و تعاليم و آموزه هاي رسول اکرم و ائمه اطهار عليهم السلام مبتني است و سلوک عملي پيامبر اسلام و اهل بيت گواه اين حقيقت است.
در اواسط يا اواخر قرن دوم هجري بر گروهي از عارفان بغداد عنوان صوفي اطلاق شد و بعدها، تا چندين قرن، عنوان صوفي با عارف، و نيز تصوف با عرفان مترادف گشت. البته برخي از عارفان ميان عرفان و تصوف تمايز قايل شده و مرتبه تصوف را دون مرتبه عرفان دانسته اند (قشيري، ص 476 و بعد؛ نسفي، ص 297).
در باره ريشه و معناي الفاظ تصوف وصوفي، و زمينه هاي پيدايش تصوف، آرا متعددي اظهار شده است. منابع و مآخذي را که به اين مباحث پرداخته اند به سه دسته مي توان تقسيم کرد: 1) منابع عرفاني، از جمله قوت القلوب ابوطالب مکي، التعرف لمذهب اهل التصوف ابوبکر کلابادي؛ اللمع في التصوف ابونصر سراج طوسي؛ الرساله القشيريه ابوالقاسم قشيري، کشف المحجوب هجويري. 2) منابع و مآخذ غير عرفاني متقدم، از جمله اساس البلاغه زمخشري؛ تحقيق ماللهند ابوريحان بيروني؛ تلبيس ابليس ابن جوزي؛ رساله الصوفيه و الفقرا ابن تيميه؛ مقدمه ابن خلدون. ظاهرا يکي از نخستين منابعي که در آن لفظ صوفي يا صوفيه آمده البيان و التبيين جا حظ (وفات:255) است. 3) منابع و مآخذ معاصر که آنها را در دو گروه مي توان جاي داد: آثار عرفان پژوهان مسلمان؛ تحقيقات عرفان پژوهان غربي. از ميان محققان ايراني معاصر در زمينه تصوف و عرفان، دکتر قاسم غني، استاد بديع الزمان فروزانفر، استاد جلال همايي و دکتر عبدالحسين زرين کوب را بايد نام برد. هم چنين، از معاصران مسلمان، عبدالرحمن بدوي صاحب تاريخ التصوف الاسلامي من البدايه حتي نهايه القرن الثاني ياد کردني است...

 نسخه قابل چاپ