بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

زبان هاي ايراني و هندي باستان و ميانه واژه هاي مشترک فراواني دارند که به پيشينه مشترک آنها باز مي گردد، اما، واژه هايي را نيز مي توان يافت که از يکي به ديگري راه يافته اند. يکي از کهن ترين واژه هاي دخيل سنسکريت در اوستا نام خاص – gaot?ma است. در بند شانزدهم فروردين يشت، از زايش مردي سخن به ميان آمده که خواهد توانست «از مناظره با گوتمه پيروز به در آيد». اين نام، در ريگ ودا، به صورت – gotama آمده است. او يکي از هفت عارف (rsi-) بزرگ هند باستان و سراينده سرودهاي 74 تا 93 از کتاب نخست ريگ ودا بوده است. بوداي معروف نيز از خاندان گوتمه نامي بوده و، از اين رو، لقب gautama داشته است. شايد گوتمه مذکور در فروردين يشت را بتوان همان بودا دانست؛ زيرا آيين بودا، از ديرباز، در استان هاي شرقي ايران شناخته شده بود و از رقيبان دين زردشتي به شمار مي آمد.
تاثير زبان سنسکريت را در ترکيب اوستايي hapta h?ndu- «هفت رود» نيز مي توان مشاهده کرد. در بند هجدهم از فرگرد نخست ونديداد «هفت رود» پانزدهمين سرزميني خوانده شده که اهوره مزدا آفريده است. همين ترکيب در سنسکريت به صورت sapta sindhavah آمده و در ريگ ودا هم سابقه دارد. برخي واژه ايراني باستان -hindu را – که در اوستا به صورت هاي hindu- و h?ndu- و در کتيبه هاي فارسي باستان به صورت hiⁿdu- آمده - دخيل از -sindhu هندي باستان مي دانند که قاعده ابدال s به h در زبان هاي ايراني در آن اعمال شده است؛ اما، چنان که تيمه به درستي نشان داده، hindu ايراني باستان و -sindhu هندي باستان را بايد بازمانده -sindhu هند و ايراني دانست که هم ريشه هايي نيز در ديگر زبان هاي هند و اروپايي دارد...

 نسخه قابل چاپ