بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

بررسي متن هاي سغدي از زبان مبلغان مانوي در آسياي ميانه نگارنده را به يک رشته پژوهش در زمينه داد و ستدهاي فرهنگي واداشته است. اين پژوهش ها، به لحاظ سرشت مطالعات فرهنگي، که زبان و تاريخ و جامعه شناسي و ادبيات را در بر مي گيرد، به سير و سفر واژه ها و مفاهيم خاص يک فرهنگ به ديار فرهنگ هاي ديگر نيز مي پردازد. جستار ما، در باره خاستگاه اين واژه سغدي و سير تحول آن در ديگر زبان هاي ايراني، حاصل اين مطالعات است.

با بررسي ريشه شناختي واژه هاي سغدي مانوي، اين واقعيت انکارپذير روشن مي شود که مانويت، هرچند در اصول با آيين زردشتي ناهمگوني هاي بسيار داشته، در جزئيات داراي وجوه مشترکي بوده است. بررسي چند واژه در متن هاي سغدي مربوط به تاريخ نهادها و تشکيلات ديني مانويان ما را به اين نتيجه گيري مهم مي رساند که واژه هاي سغدي، که در واژگان متن هاي گوناگون سغدي (بودايي- مسيحي) معنايي عام داشته اند، در سغدي مانوي، زير نفوذ ديگر باورهاي موثر در مانويت، معاني خاصي پذيرفته اند، به طوري که مي توان برخي از آنها را واژه عالمانه، يعني ويژه طبقه عالم و روحاني، تلقي کرد. اين پديده را، در تاثيري که باورهاي ديرين زردشتي بر نوگروندگان به آيين مانوي گذاشته است، مي توان مشاهده کرد.

پيش از اين، با هدف يافتن اين تاثيرات، در مقاله «واژه عالمانه بوي، گواهي ديگر بر نفوذ باورهاي زردشتي در آيين ماني» يکي از اين موارد را بررسي کرديم (بهبهاني 1376، ص 99-111). اينک واژه سغدي مانوي (??'yn'k)(?) ???n? (قريب 1374، ص100) را مطالعه مي کنيم....

 نسخه قابل چاپ