بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

فرهنگ فارسي مدرسه سپهسالار، منسوب به قطران تبريزي، تصحيح علي اشرف صادقي، انتشارات سخن، تهران1380، 18+244+30 صفحه.
در سفر نامه ناصر خسرو (ص7) آمده است:
در تبريز، قطران نام شاعري را ديدم. شعري نيک مي گفت، اما فارسي نيکو نمي دانست. پيش من آمد. ديوان منجيک و ديوان دقيقي بياورد، و پيش من بخواند، و هر معني که او را مشکل بود، از من بپرسيد. با او گفتم، و شرح آن بنوشت. و اشعار خود بر من خواند.
در مقدمه بعضي نسخه هاي لغت فرس اسدي طوسي (ص1) آمده است:
ديدم شاعران را که فاضل بودند، وليکن لغات پارسي کم مي دانستند. و قطران شاعر کتابي کرد. و آن لغت ها بيشتر معروف بودند.
در مقدمه صحاح الفرس (ص8) آمده است:
اول کسي که به تربيت لغت فرس مشغول شد، و آن را به قيد کتابت مقيد گردانيد، حکيم قطران ارموي بود. اما او بيش از سيصد لغت ذکر نکرد. (نخجواني، ص8)
معلوم مي شود که حکيم قطران تبريزي، گوينده قرن پنجم هجري، فرهنگي حاوي سيصد لغت مشهور فارسي داشته است که، در مقدمه فرهنگ جهانگيري مير جمال الدين حسين انجو شيرازي (انجو شيرازي، ص5)، از آن به صورت «فرهنگ حکيم قطران»، و در کشف الظنون عن اسامي الکتب و الفنون (حاجي  خليفه، ص327) به صورت «تفاسير في لغه الفرس» ياد شده و مسلم است که تا قرن يازدهم هجري در دسترس اهل علم قرار داشته است، اما امروزه نشاني از آن به دست نيست ...

 نسخه قابل چاپ