بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

از آنجا که قافيه در شعر فارسي پيش از اسلام نقشي چندان نداشته و نخست علم قافيه به زبان عربي و براي شعر عربي وضع و تدوين شده، مصطلحات اين علم نيز، همه، از فرهنگ و زبان عربي اقتباس شده است. علم قافيه از زبان عربي به زبان فارسي آمده است و ايرانيان در آن تصرفاتي کرده اند.
در زبان فارسي، خط عربي، در موضع قافيه، براي شاعران امکان نفنن و هنرنمايي هاي متعدد فراهم کرده اما مشکلاتي را نيز موجب شده است که علل عمده آن به اين شرح است: 
1. ساختار هجايي دو زبان عربي و فارسي با يکديگر تفاوت دارد.  
2. در زبان فارسي، ممکن است دو يا سه ساکن متوالي در آخر کلمه قرار گيرد و در عربي نه. 
3. در فارسي، ممکن است در آخر قافيه کسره اضافه قرار گيرد و در عربي نه.
4. در فارسي، امکان استفاده از پسوندها وجود دارد و عربي وجود ندارد.  
5. در فارسي، امکان استفاده از رديف هست و در عربي جايي ندارد.  
6. در زبان فارسي، حروفي مانند ز، ذ، ض، ظ همه يکسان  تلفظ مي شود؛ اما، در عربي، ميان آنها تفاوت آوايي هست.  
7. در فارسي، روي بايد جزو ريشه کلمه باشد و رعايت اين قاعده بيش از عربي اهميت دارد.    
8. در قافيه سازي، توالي برخي از حروف و حرکات در فارسي و عربي تفاوت دارد.  
9. در عربي، اگر کلمات قافيه به صامت ختم شود، رعايت اشتراک صامت آخر کافي است؛ اما، در فارسي، اشتراک هر دو صامت بايد رعايت شود حتي اگر کلمه رعايت شود حتي اگر کلمه قافيه داراي پسوند باشد.   
10. در عربي، ممکن است مصوت کوتاه کسره در برابر مصوت بلند «ي»، و مصوت کوتاه ضمه در برابر مصوت بلند «وُ» (u) قرار گيرد وقافيه بسازد؛ اما، در فارسي، قافيه کردن آنها جايز نيست.  
11. در عربي، کلمات مختوم به مصوت بلند «ي» (i) با يکديگر قافيه مي شوند و رعايت اشتراک حرف ديگري ضرورت ندارد؛ اما، در فارسي، صرف رعايت اشتراک مصوت بلند «ي» براي درستي قافيه کافي نيست ...

 نسخه قابل چاپ