بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

حکيم ابوالمجد مجدود (حسن) بن آدم سنائي غزنوي، شاعر دوران ساز دوره دوم غزنوي، در ادب فارسي مقامي والا دارد؛ با اين وصف، هنوز برخي از زواياي زندگي او در تاريکي مانده و درباره آثاري از او آگاهي کافي در دست نيست. يکي از دلايل اين فقر چند اثر هست که عده اي  از دانشمندان آنها را از  خامه حکيم مي دانند و عده اي ديگر در انتساب آنها به او ترديد نشان مي دهند و حتي گاهي آنها را به ضرس قاطع به ديگراني نسبت مي دهند که در وجود خارجيشان يقين کامل نداريم. از جمله اين آثار است منظومه  طريق التحقيق.
در اين گفتار، نويسنده کوشيده است روشن کند که منظومه طريق التحقيق از حکيم سنائي است و کساني که آن را به شاعري صوفي مشرب به شهرت احمد بن حسن بن محمد نخجواني نسبت داده اند به خطا رفته اند. اين انتساب را با اول مرحوم احمد آتش، دانشمند مشهور ترک، مطرح ساخته سپس محقق محترم دکتر بواوتاس سوئدي در رساله دکتري خود پرورانيده و ضميمه طريق التحقيق در سال 1937 به نشر سپرده است. اشکالاتي که ايشان براي انتساب اين منظومه به حکيم غرنه بر شمرده اند به شرح زير است:
1. در تذکره لباب الالباب، اين اثر از حکيم غزنوي خوانده نشده است.
اين ايراد موجه به نظر نمي رسد؛ زيرا که عوفي، در تذکره خود، نه فقط از طريق التحقيق به نام حکيم غزنوي ياد نکرده بلکه ذکر آثار او را کلا از قلم انداخته و اين رساله را به نام شاعر ديگري هم ننوشته و به نقل صرف يک قصيده از سنائي بسنده کرده است. بنابراين، نام نبردن از طريق التحقيق اين گمان و شک را پديد نمي آورد که اين منظومه را از قلم حکيم نمي دانسته است ...

 نسخه قابل چاپ