بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

قرنهاست که وجدان جامعه اسلامي از زخم کربلا آزرده و خسته است. حادثه کربلا از حوادث بي نظير تاريخ بشريت است. حيرت انگيز و باورنکردني است. در يک سوي آن، بلندترين قله شرف و، در ديگر سو، ظلم و رذالت و درنده خوبي و، از ديدگاهي ديگر، تمام حق در مقابل تمام باطل جا دارد.
آزادگان و عاشقان حسين قرنهاست که عزادار و سوگوارند و با ذکر مصيبت در پي آن اند که اين درد جان سوز را تسکين دهند. اين کيفيات عاطفي در آثار نويسندگان و شاعران و هنرمندان به رنگ هاي گوناگون – شرح و روايت، مرثيه و نوحه، تصوير - بيان شده است. از آثار شعري که حادثه کربلا درون مايه آنهاست ترکيب بند مشهور محتشم کاشاني، بزرگ ترين شاعر مرثيه گوي ايران (حدود 950 کاشان - 996)، پس از قرنها هنوز زيب مجالس و مراسم محرم است و جانشيني نيافته است. در اين مقال بر آنيم که به تحليل عناصر بلاغي اين سوگ نامه بپردازيم و رموز موفقيت آن را نشان دهيم.
در ابيات خون چکان اين اشعار، لطيف ترين صور خيال در وصف عظمت حسين بن علي (عليهما السلام) و قوي ترين تعبيرات در بيان هولناک ترين حوادث کربلا و در تقبيح سپاه کفر و باطل به کار رفته و اوج عزت و حضيض ذلت به روشني تصوير شده است.
آنچه ترکيب بند محتشم را قدرت تاثير داده، علاوه بر شيوه هاي هنري، سوز درون و شرر جان شاعر است. اخلاص و عشق شاعر به شهيد کربلا در اشعارش پرتو افکنده است. پيام اشعار، با آنکه در فضاي سبک هندي سروده شده، ديرياب نيست و آسان در دسترس عامه مردم قرار مي گيرد. در حقيقت، شاعر، با ذايقه و ذوق سليم مردمي آشنا بوده و به مقتضاي آن از بعضي شيوه هاي سبک خراساني مدد جسته و از استعاره هاي دور از ذهن و دست و پا گير به دور مانده و، در سروده خود، تصاوير پويا و زنده و کنايه هاي ملموس و آشنا به کار برده و از مصرف تعبيرات مغلق و دشوار پرهيز کرده است ...

 نسخه قابل چاپ