بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

ديوان فصيحي هروي، به كوشش ابراهيم قيصري، با مقدمه محمد دهقاني، انتشارات اميركبير، تهران 1383، 435 )سي و هشت + 258+139 ( صفحه.
فصيحي هروي )حدود (1049-987، كه از شاعران تواناي سبك مشهور به «هندي» است، ظاهرا در بخارا ديده به جهان گشود و در هرات بزرگ شد و پرورش يافت و آرزوي سفر هند در دلش ماند. وي مداح مقرب واليان خراسان - حسين خان شاملو و برادرش حسن خان شاملو - بود و مورد توجه شاه عباس نيز قرار گرفت.
شعر فصيحي، در رتبه، يقينا به شعر سرايندگان طراز اول سبك هندي نمي رسد؛ اما آن مايه از توان شاعري و احاطه بر پرورش مضامين در وي بوده است كه توجه معاصران را جلب و عنوان ملك الشعراي خراسان كسب كند. گويا ميرزا جلال اسير و ناظم هروي و درويش واله هروي از شاگردان او بوده اند. اسير شهرستاني وي را چنين ستوده است:
آنان كه مست فيض بهارند چون اسير       ته جرعه اي زجام فصيحي كشيده اند
فصيحي كلمه «آتش» و مضامين و مترادفات و مناسبات آن را بارها و بارها به كار گرفته و آن را دست مايه آفرينش تركيب ها و مضامين نو ساخته، چندان كه در مقدمه ديوان چاپي اش «شاعر شعله» خوانده شده است. به امام علي بن موسي الرضا عليه السلام ارادت بسيار داشته و مدايحي در تكريم امام سروده است.