بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

در فرهنگ هاي فارسي واژه سراپاي به معني «سرتاپا، از سرتاقدم، مجموعه اندام ها، همه، تمام» آمده است. در اين معاني در آثار منظوم و منثور فارسي شواهد بي شماري براي آن مي توان به دست داد.
در لغت نامه دهخدا، براي معاني مذکور اين واژه، بيت زير از شاهنامه به عنوان نخستين شاهد آورده شده است:
به زندانيان جامه داد نيز                              سراپاي و دينار و هرگونه چيز
دقت در اين شواهد به روشني نشان مي دهد که مقصود شاعر از اين واژ غير از آن معناي آشنايي است که در فرهنگ ها آمده است.
اين واژه در شاهنامه بيست و هفت بار به کار رفته است که، در اين ميان، گمان مي رود که، دست کم در بيت مذکور، نه معناي معمول آن چنان که در لغت نامه دهخدا آمده بلکه معناي «خلعت» مراد بوده است. لغت نامه دهخدا معناي «خلعت» را به نقل از غياث اللغات آورده، اما براي آن شاهدي ذکر نکرده است. در فرهنگ نفيسي نيز همين معني بدون ذکر شاهد تکرار شده است. تنها در فرهنگ آنندراج براي اين معني شاهدي به نقل از محمد حسين شهرت آمده است:
به اندامم لباس سوختن از بي مي زيبد                 چو شمع از تار و پود شعله پوشيدم سراپايي
...

 نسخه قابل چاپ