بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

پيدايش رمان تاريخي نوين فارسي كاملا تازگي دارد. نخستين آزمايش در اين نوع ادبي، چنان كه پروفسور ادوارد براون در جلد چهارم اثر استادانه خود در ادبيات فارسي (ص 464-466) نشان داده، به قلم شيخ موسي همداني، مدير مدرسه نصرت در شهر همدان بوده است. رمان عشق و سلطنت او ظاهرا در سال 1334 قمري نوشته شد و سه سال بعد در همدان به چاپ رسيد.
آقاي چايكين، نويسنده شرحي مختصر درباره ادبيات فارسي نوين، كه به زبان روسي در مسكو چاپ و منتشر شده،‌ از رمان شيخ موسي خبر نداشته و، در اين نوشته خود، اثر صنعتي زاده به نام دامگستران يا انتقامخواهان مزدك را، كه در سال 1921 در بمبئي منتشر شده، نخستين رمان تاريخي معرفي كرده است. نظر برتلس نيز در تحقيق او درباره «رمان تاريخي قرن بيستم فارسي» - كه مي نويسد اين رمان را صنعتي زاده در زماني كه بيش از چهارده سال سن نداشته نوشته اما در سال 1921 در بمبئي سپس در سال 1304 در تهران به چاپ رسانده - همين است.

 نسخه قابل چاپ