بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

محمود و اياز از زمره زوج هايي هستند كه در نظم و نثر ادب فارسي داستان آنها همواره با هم عجين بوده است. داستان محمود در شمار داستان هاي عاشقانه اي است كه، علاوه بر متون ادبي و عرفاني، در متون تاريخي نزديك به زمان واقعه نيز نقل شده است. خلاصه داستان چنين است كه:
محمود، سلطان غزنوي، كه بيش از سي سال (388-421) مقتدرانه سلطنت كرده، به ابوالنجم اياز بن ايماق دل بست و او را از ملازمان و مقربان درگاه خود ساخت. اياز، كه علاوه بر خوش سيمايي، در پرتو كياست و خردمندي، مورد توجه سلطان محمود بوده است، پس از مرگ محمود، از پسرش محمد اعراض كرد و در نيشابور به مسعود غزنوي پيوست (تاريخ گرديزي، ص 40) و به امارت مكران و قزدار (قصدار) رسيد (? ديوان فرخي، بيت 3252؛ فرهنگ آنندراج، ذيل اياز) و در سال 499 درگذشت.

 نسخه قابل چاپ