بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

1 درآمد
در نهاد مولانا جلال الدين محمد مولوي داستان پرداز توانايي هست که کمتر به او توجه شده يا، اگر شده، کسي به بررسي او نپرداخته است تا به درستي شناخته شود خوشبختانه در روزگار ما، که ادبيات داستاني در آن، چه در حوزه آفرينش چه در حوزه نقد و نظريه پردازي، به صورت وجه غالب درآمده، خواه ناخواه اسباب تحليل و شناخت مولاناي داستان گو نيز فراهم شده است.
در اين نوشته، مي کوشيم تا، در پرتو نظريه هاي ادبي نوين، نگاهي کوتاه به همين جنبه از شخصيت مولانا بيفکنيم. در اين کار، فقط يک داستان از مثنوي معنوي (¬ منابع) را تحليل مي کنيم تا به تصويري کلي از جنبه هاي گوناگون همان يک داستان دست يابيم. پيداست که با در دست داشتن چنان نماي کلي مي توانيم حاصل تحليل را به داستان هاي ديگر او تعميم دهيم. در بررسي هر جنبه از داستان، در صورت لزوم، مبحث نظري به خصوصي را هم که مبناي تحليل همان جنبه واقع مي شود به اجمال معرفي مي کنيم.
داستاني که براي اين بررسي برگزيده ايم حکايت موسي و شبان از دفتر دوم مثنوي معنوي (ابيات 1720 به بعد) است. دليل اين گزينش يکي آن است که اين داستان را تقريبا همه مي شناسند؛ ديگر اينکه داستان مزبور نمونه اي ساده از داستان هاي مولوي است زيرا به اوج پيچيدگي هاي بيشتر داستان هاي او، که با درج داستان هاي فرعي در دل آنها پديده آمده، نمي رسد. اما اين نکته، به هر حال، نه در تحليل ما خللي وارد خواهد کرد نه در نتيجه گيري هاي ما؛ چرا که اين داستان نمونه اي متعارف از داستان هاي مولاناست؛ گيرم که نمونه اي ساده باشد.

 نسخه قابل چاپ