بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

تمثيل، به عنوان يكي از نخستين و مهمترين صنايع ادبي، شيوه اي استدلالي است كه هدف آن، انتقال بهتر معنا و مفهوم به مخاطب و تاكيد بر آن است. اين زيور ادبي از متفرعات تشبيه و اخص از آن است. موقعيت وجه شبه، تمثيل را از تشبيه متمايز ساخته و بر مبناي همين وجه شبه است كه آرا صاحبنظران در باب تمثيل شكل گرفته است. مهمترين عقايدي كه در باب تمثيل وجود دارد، سخنان جرجاني، سكاكي و خطيب قزويني است كه هر يك از آنان پيروان و طرفداراني دارند. بر محور عقايد اين بلاغيان، سه عقيده كلي درباره تمثيل به دست مي آيد كه از اين ميان، راي جرجاني و سكاكي ـ با وجود اندك اختلافي كه با هم دارند ـ اصح و اكمل است. تمثيل با مباحث بلاغي ديگري چون تشبيه ساده و مركب، استعاره و مثل پيوند خورده و با وجود شباهتها و مناسبتهايي كه بين آنهاست، تفاوتهاي اساسي و بنياديني با يكديگر دارد. هدف اين مقاله، تحليل تمثيل بر اساس عقايد برجسته بلاغيان و تبيين جايگاه بلاغي آن در ارتباط با اين صنايع است.

 نسخه قابل چاپ