بانک مقالات زبان و ادبیات فارسی

تخيل يکي از بنيادي ترين عناصر زيبايي شناسي است که در هنرهاي تصويري و کلامي بسياري به آن پرداخته اند. مفهوم پيچيده تخيل در عرصه علوم انساني هم معنايي ويژه يافته است؛ چنان که در حوزه شناخت شناسي عرفان، نقش تخيل به عنوان يک «تجربه انساني ـ فراعقلاني»، در حوزه شناخت اديان به عنوان «تجربه ديني»، در روانشناسي شناختي به عنوان اصلي ترين کارکرد در تشکيل «خود فردي» انسان و در مطالعات اسطوره شناختي به عنوان موثرترين عامل در تشکيل «خودِ جمعي» مورد توجّه بسياري از محققين قرار گرفته است. بنابراين تخيل را مي توان بنيادي ترين عامل در خلقِ تجربه هاي شهودي، کشفي، درک امر قدسي، کشف ساختارهاي واقعيت و خلق ساختارهاي زيبايي شناختي دانست. اين مقاله سه هدف را دنبال مي کند:
1- تبيين ساختار تخيل که در واقع اين توصيف و تبيين، مدخلي براي پاسخ به اين سوال اصلي است که چگونه تخيل ساختارآفرين است.
2- تاثيرپذيري تخيل از ارزشها، باورها، تلقي ها و رويکردهاي عصري به گونه اي که چرخش در ساختار اوليه آن به وجود مي آيد و از آنجا که تغيير در عنصر عامليت هميشه مي تواند تغيير در معناها و ساختارها به وجود آورد، اين نکته مي تواند حائز اهميت باشد.
3- و سرانجام توصيف اين مساله که چگونه تخيل نوظهور، عامل خلق ساختاري ديگر در آثار ادبي، به ويژه شعر مي گردد. به زبان ساده تر اين مقاله مي خواهد چرخش تخيل را از زيبايي شناسي ديروز به زيبايي شناسي امروز نشان دهد؛ بنابراين تلاش مي کند تا تخيل ديروز سنّت ادبي ايران را با تخيل معاصر مقايسه کند.

 نسخه قابل چاپ