بانک مقالات الهیات و معارف اسلامی

فقه اسلامي، يکي از مهم ترين مباحثي است که خاورشناسان در خلال مطالعات خود درباره اسلام به آن پرداخته اند. نقطه عزيمت مطالعات آنها، اين ايده بوده که نظام حقوق اسلامي، از نظام حقوقي يهوديت و نيز رومي اقتباس شده است. در همين رابطه خاستگاه فقه اسلامي، مورد مناقشه قرار گرفته است. با اينکه بسياري از آنها ديدگاه مسلمانان درباره ابتناي فقه بر قرآن و سنت را پذيرفته اند، برخي از آنها معتقدند فقه اسلامي، در قرآن و سنت نبوي ريشه ندارد، بلکه آراي صحابه و تابعين و فقهاي متاخر اسلامي که انديشه هاي خود را از ملل ديگر گرفته اند، در پيدايي نظام فقهي اسلام تاثير داشته اند. در همان حال، دانشمندان غربي، در پژوهش هاي فقه شناختي خود، نمونه هايي از موارد تشابه قوانين اسلامي با قوانين يهود و يا رومي را مطرح کرده اند. دانشمندان مسلمان از سويي توجه همگان را به اين مطلب جلب کرده اند که همه اديان الهي براي هدايت بشر آمده و ناگزير احکام عبادي و مدني مشابهي دارند. از سوي ديگر، با بررسي موارد متعدد نشان داده اند که قوانين عبادي و نيز احکام حقوقي و جزايي فقه اسلامي، با قوانين يهود و نيز رومي تفاوت ماهوي دارند. همچنين در مواردي از قبيل قاعده فراش و نيز قاعده ثبوتيه نشان داده اند که اين دو در سنت هاي عرب پيش از اسلام متداول بوده و به هيچ روي از قوانين رومي اقتباس نشده اند.