بانک مقالات الهیات و معارف اسلامی

نويسنده اين نوشتار بر آن است که بيشتر فقيهان در تبيين ماهيت زکات و خمس به بعد فردي اين دو توجه بيشتري داشته اند تا رويکرد اقتصادي و تاثير اجتماعي آن. از اين رو، عبادي بودن اين دو عنوان مهم و موثر فقهي را مسلم گرفته و کمتر به نقد و بررسي ادله در اين باب پرداخته اند. هر چند ممکن است عوامل تاريخي و مکاني و زماني ويژه يا برجستگي و منزلت والا و استثنايي فقيه يا فقيهاني سترگ در مسلم دانستن عباديت زکات و خمس نقش داشته اند، اما در اين جستار با صرف نظر از آنها و ساير عوامل مشابه تاثيرگذار، اعم از شخصيتي، ذهني و عرفي، سعي شده ادله و توجيهاتي را که در متون فقهي بر اثبات عبادي بودن اين دو عنوان پراهميت و کارآمد ارايه شده است، به درستي تبيين و آنگاه مورد نقد و بررسي قرار گيرند. در اين ميان، با استفاده از نظريات و آراي اندک فقيهاني که بعد اقتصادي زکات و خمس را مطمح نظر قرار داده و در عبادي بودن آنها ترديد کرده اند، فرضيه نويسنده مبني بر غيرعبادي بودن اين دو اثبات شده است تا از اين طريق، هم بتوان موانع کاربردي ساختن و اجرايي کردن آنها را از سر راه برداشت و هجراني که قرنهاي متمادي دامنگيرشان شده است برطرف ساخت و هم فقه پوياي اسلام و شريعت ناب محمدي، از ره گذر عينيت بخشيدن به احکام کارامد و مترقي خود در اين خصوص، جلوه اي تازه تر يابد.

 نسخه قابل چاپ