بانک مقالات الهیات و معارف اسلامی

حدوث زماني يکي از مباحث قابل تامل و بررسي در نتايج و لوازم نظريه حرکت جوهري است. ملاصدرا به تلقي جديدي از حدوث عالم دست يافته است. او اجزاي عالم را حادث زماني و حادث ذاتي مي داند و از اين نظر با فلاسفه هم عقيده است، اما اختلاف نظر ملاصدرا با پيشينيان خود که دو گروه متکلمان و فلاسفه را تشکيل مي دهند در اين است که وي همچون متکلمان قايل به حدوث زماني است، اما تلقي وي اين است که حدوث عالم، تدريجي و نه دفعي (نظر متکلمان) صورت مي گيرد. از نظر وي جهان در حال حدوث و زوال تدريجي است. از طرف ديگر، اگر چه او مانند فلاسفه مي پذيرد که شي ممکن داراي نسبت مساوي با وجود و عدم است، ولي تفسير وي از حدوث ذاتي متفاوت با آن چيزي است که فلاسفه به آن قايل اند. او وجودهاي مجعول را داراي نحوه اي از تاخر و حدوث مي داند که همان فقر ذاتي موجود ممکن است. حاجي سبزواري که از مروجان فلسفي صدرايي است در طرح مساله حدوث و قدم عالم، نظريه حدوث اسمي را مطرح مي کند و به خود نسبت مي دهد و به اجمال به شرح آن مي پردازد. اين مقاله درصدد تحليل راه حلي است که صدرا در بحث حدوث عالم بر مبناي حرکت جوهري به طرح آن و سپس به طرح نظريه سبزواري در تبيين حدوث جهان مي پردازد و تاثير اين نظر از آراي گذشتگان را مورد دقت قرار مي دهد.

 نسخه قابل چاپ