بانک مقالات الهیات و معارف اسلامی

در منطق اديان وحياني، ايمان اساس نجات و رستگاري است. در نتيجه، پرسش از ماهيت ايمان و دغدغه فهم آن، امري مهم و ضروري مي نمايد. از سوي ديگر، متكلمان در طي تاريخ، رويكردهاي متفاوت و گاه متعارضي در مورد آن ارايه كرده اند. از جمله برخي آن را از سنخ معرفت و تصديق عقلي و در مقابل گروهي آن را امري گريز مي دانند، برخي آن را از جنس عمل تعريف كرده و گروهي نيز براي آن ماهيتي از جنس اعتماد و وفاداري قائل شده اند.
در اين مقاله، ديدگاه غزالي در مورد ايمان بررسي شده است كه براي اين كار بيشتر آثار كلامي ايشان مطالعه شد، اما وي صرفا در موارد معدودي به اين مساله پرداخته است، لذا سعي شده تا با تحليل گفته ها، ابعاد ناگفته ها را نيز روشن كنيم.
غزالي به عنوان يك متكلم اشعري، حقيقت ايمان را تصديق و تسليم قلبي نسبت به حقايق دين مي داند و با فرقي كه ايمان را از سنخ طاعات يا تصديق منطقي (معرفت) مي دانند مخالف بوده و با دلايل عقلي و نقلي به رد نظريات آنها پرداخته است و از آنجا كه ايمان را تصديق قلبي مي داند و نيز به دليل گرايشات عرفاني براي تعليم و تعلم مسايل اعتقادي (كلام) اهميت چنداني قائل نيست و در بيشتر مواضع، آن را تجويز نمي كند، به نحوي كه اين رويكرد سبب شده تا ايمان تقليدي را قابل قبول بداند و تلقي اش از يقين يك يقين روان شناسانه باشد نه يك يقين منطقي.

 نسخه قابل چاپ