بانک مقالات الهیات و معارف اسلامی

انديشمندان مسلمان براي وجود تقسيماتي ذکر کرده اند. يکي از آنها تقسيم چند ضلعي از وجود است. شيخ الرييس وجود را به محتاج و غني تقسيم مي کند. سهروردي بر پايه نور و با عبارتي متفاوت اما محتوايي مشابه، نور را به في نفسه لنفسه و في نفسه لغيره تقسيم مي کند. به عقيده او جايي که نور نباشد جوهر غاسق يا هيات ظلمانيه است. حکمت متعاليه در همراهي با اين دو حکيم مشايي و اشراقي، موجود را مقسم قرار داده و آن را به في غيره و في نفسه و ساير شاخه هاي آن تقسيم مي کند. سبزواري اين تقسيم را به شکل کامل تري ارايه مي دهد. متکلمان و برخي عرفا نظير ابن عربي نيز نوعي تقسيم از وجود را در آثار خود آورده اند.
برخي از متاخرين بر تقسيمات سبزواري اشکالاتي از جمله ناتمام بودن، خلط مفهوم با مصداق و خلط مفاهيم فلسفي با مفاهيم منطقي وارد ساخته اند که بر مبناي حکمت متعاليه پاسخ داده شده است. ديدگاه خاص صدرالمتالهين تقسيم دو ضلعي وجود به رابط و مستقل است. وجود رابط عين فقر و نياز و ربط است، اما وجود مستقل عين بي نيازي و غناست. در ازاي تقسيم وجود، عدم نيز متناظر با آن قابل تقسيم چند ضلعي است. اين جستار علاوه بر طرح ديدگاه هاي فوق، تقسيم چند ضلعي را با معيار ديگري ارايه مي کند که اشکالات فوق متوجه آن نيست.

 نسخه قابل چاپ