بانک مقالات الهیات و معارف اسلامی

جلال الدين محمدبن اسعد دواني (908-830) يکي از برجسته ترين متفکران اسلامي مکتب شيراز است که پرداختن به انديشه هاي او مي تواند کمک زيادي در شناخت بيشتر اين مکتب و تاثير آن بر فلسفه اسلامي داشته باشد.
بي شک مهم ترين انديشه هاي محقق دواني را مي توان در نظريات وجودشناسي جستجو کرد. وي در اين خصوص با دو رويکرد به بحث مي پردازد: 1. اساس ديدگاه وحدت وجودي (ذوق تاله)، وجود را منحصر در ذات خداوند دانسته، آن را حقيقت وجود و وجود خاص معرفي مي کند و معتقد است ساير موجودات تنها در پرتو انتساب به آن وجود خاص موجود مي شوند. بر اين اساس اشتراک موجودات را اشتراک نسبي مي داند يعني اشتراک در وجود از جهت نسبتي که با وجود دارند. در وجود ذهني معتقد است صورت علمي غير از حقيقت است و در عليت، معلول را شان و تجلي علت مي خواند؛ 2. در خصوص موجودات خارجي (با نگاه استقلالي)، با بنا نهادن فلسفه اش بر موجودات ممکن، موجود خارجي را شي متشخص دانسته که نمي توان در آن وجود را از ماهيت متمايز کرد لذا قاعده فرعيه را در خصوص رابطه وجود و ماهيت جاري نمي داند و معتقد است مجعول بالذات ماهيت موجوده است چرا که هر چه به عنوان مجعول، لحاظ شود ماهيتي از ماهيات است.
اين مقاله درصدد است نقش وحدت وجود در انديشه هاي وجودشناسي دواني را ارزيابي کند، از اين رو به بيان مباحث مربوط به وجود و ماهيت، جعل، وجود ذهني و عليت مي پردازد.

 نسخه قابل چاپ