بانک مقالات گوناگون از کلیه رشته ها

از آنجا که روستا زاده دست انسان است، پس چون هر پديده زنده ديگر در فرايند «تحول» يا «شدن تاريخي» خود دوره هاي مختلفي را با فراز و فرودها سپري مي کند. به بيان ديگر، روستا در برهه اي از زمان بنا بر ضرورت تاريخي و نياز انسان ظهور مي يابد، رشد مي کند و مدتهاي کم و بيش طولاني به حيات خود ادامه مي دهد. پاره اي از آنها در يکديگر و يا در درون شهرها ادغام شده و يا با افزايش تعداد جمعيت، حيات و شکل جديدي را به نام شهر شروع مي کنند. گروه ديگر از روستاها با تغيير يا محدودبودن توانمندي محيط و گاه با سوانح طبيعي و يا تحول شرايط اقتصادي - اجتماعي، سياسي و نظامي (جنگها) جامعه روبه رو مي شوند و دوران افول را در پيش گرفته و به مرور در معرض کاهش و در نهايت تخليه جمعيت قرار مي گيرند. اين گروه از روستاها بعضا به طور کامل از نقشه جغرافيا حذف شده و يا شکل جديدي از حيات را به نام مزرعه يا مکان توليدي آغاز مي کنند.
روستاهاي ايران نيز جدا از اين قانون نبوده اند، به گونه اي که در نيم قرن اخير دستخوش عميقترين زيروروشدگي ها، در هم ريختن ها و دگرگوني ها در ابعاد فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و کالبدي قرار گرفته اند. چون شناخت و تبيين تحولات روستاها در کانون مطالعات جغرافياي روستايي قرار دارد، لذا جغرافيدانان با تکيه بر تعاملات «ميان دانشي» و با بهره گيري از روشهاي علمي مختلف سعي به دريافت فرايند تحول روستا مي کنند. مقاله حاضر نيز کوششي است در اين راستا و پاسخ به دو پرسش زير مي باشد:
1- با استفاده از «نظريه چرخه حيات» تا چه حد مي توان روش جديدي را پيش پاي محققان اين رشته و رشته هاي مرتبط با آن قرار داد؟
2- آيا «نظريه چرخه حيات» از ظرفيتهاي لازم براي تبيين فرايند تحول روستا برخوردار مي باشد؟
از اين رو در اين مقاله با تکيه بر روش توصيفي تحليلي سعي بر ارايه قابليت تعميم اين نظريه در تبيين فرايند تحول روستاها از منظر جغرافيايي دارد تا در صورت امکان به عنوان يک روش مفيد و نو به لحاظ کاربردي در اين زمينه طرح کند.
بررسي انجام گرفته نشان داده است که «نظريه چرخه حيات» علي رغم پاره اي از انتقادات و محدوديتها (چون هر نظريه ديگر)، توانمندي (ظرفيت) بسيار خوبي براي تبيين و تحليل فرايند تحول روستا دارد. از اين رو به نظر مي رسد که جغرافياي روستايي نيز مي تواند با بهره گيري از اين نظريه، (به گونه ميان دانشي) روش شناسي مناسبي را در اين راستا ارايه کند.