مقالات فرجام شناسی

حديث «تجلي خداوند در قيامت به صور مختلف» يکي از رواياتي است که در منابع معتبر اهل سنت نقل شده است. اين حديث که مرتبط با دو موضوع مهم اعتقادي، يعني توحيد و معاد است، تبديل به دستاويزي براي قائلان به کثرت گرايي ديني شده است؛ همچنين در آثار بزرگان عرفان نظري، اين حديث به عنوان شاهدي براي صحه نهادن بر تمام اعتقادات به کار رفته است؛ چنانکه ابن عربي، مدون اصلي عرفان نظري، در دو اثر مهم و اساسي خويش، فتوحات مکيه و فصوص الحکم، بارها به اين حديث اشاره کرده و آن را دليلي بر تجليات مختلفه ذات خداوند مي ‌داند؛ به گونه اي که تصور هر انساني راجع به خداوند، به يکي از جلوه‌ هاي ذات الهي باز مي ‌گردد؛ حال آنکه محتواي اين حديث آن هم با چنين برداشتي، با آموزه‌ هاي اسلامي و براهين عقلي ناسازگار است؛ از همين رو محدثان اهل سنت تلاش کرده اند که وجهي قابل قبول براي اين حديث ارائه کنند.