مقالات همايش سراسري كله باد

هرسين يکي از شهرستان هاي استان کرمانشاه است که در 45 کيلومتري کرمانشاه واقع شده است. گويش مردم اين شهرستان لکي است. از نظر ريشه و تبار شناسي، اين گويش، با زبان اوستايي و پهلوي مشترکات فراواني دارد. بسياري از واژه هاي اوستايي و پهلوي که به فارسي دري راه نيافته اند، بدون تغيير در اين گويش به کار مي روند مانند: واژه اوستايي هيز /وژ/ به معني «برداشتن» که در لکي نيز به اين صورت تلفظ مي شود. گويش لکي هرسيني با لکي نورآبادي، الشتري، کوهدشتي، کنگاوري و ... تفاوت هايي دارد. براي مثال فعل «بخور» را مردم هرسين به صورت بخه /boxa/به کار مي برند ولي گويشوران شهرستان هاي مجاور اين واژه را به صورت بر /bar/ به کار مي برند.
در اين مقاله که داده هاي آن به صورت ميداني گردآوري شده است؛ تعدادي از واژه ها، نام آوا و کنايه هاي که در گويش لکي کاربرد دارند ولي معادل فارسي ندارند و براي تفهيم آن ها به فارسي زبانان نياز به توضيح و تفسير فراوان است؛ بيان مي شود. براي مثال برگ/ber/ «چوبي است که به سمت هدفي پرتاب مي شود» يا شريق پوق /Šbrstrt/ نام آوايي است براي «صداي رعد و برق» به کار مي رود. يا عبارت خش بريه/xeŠ beriya/ در جمله داره خش بريه /dara xeŠ beriya/ کنايه «از ميوه دادن بسيار زياد درخت» است.
نتيجه اينکه در گويش غني لکي هرسيني واژه هاي زيادي وجود دارد که معادل فارسي ندارند و براي برگرداندن آن ها به فارسي بايد از يک جمله يا عبارت استفاده کنيم و وظيفه ما گويشوران حفظ اين ذخاير غني، ريشه دار و در حال انقراض است.