مقالات مربوط به بحران آب

کمبود منابع آب از مهمترين مسايل پيش روي بشري است. با عنايت به مصرف بيش از 92% منابع آب شيرين کشور توسط بخش کشاورزي، با استفاده غالب از روش هاي آبياري سنتي با راندمان 30 تا 32 درصد، اجراي سيستم هاي آبياري باراني و افزايش راندمان مصرف تا حد زيادي مي تواند در مصرف بهينه آب موثر باشد. پس از گذشت چند سال از اجراي سيستم هاي آبياري باراني در شهرستان سرپل زهاب، ارزيابي عملکرد اين سيستم ها، ضروري به نظر مي رسد. در مطالعه حاضر، وضعيت و عملکرد سيستم هاي آبياري بارني اجرا شده در شهرستان سرپل زهاب ارزيابي شده است. به منظور انجام اين کار، تعداد 8 پروژه مورد ارزيابي قرار گرفتند و مشکلات طراحي، اجرايي و بهره برداري آنها بررسي شد. پروژه ها از نوع کلاسيک ثابت باآبپاش متحرك بوده و پارامترهاي ضريب يکنواختي (CU)، يکنواختي توزيع (DU)، راندمان پتانسيل (PELQ) و راندمان واقعي کاربرد (AELQ) در بلوك آزمايش محاسبه و با محاسبه تغييرات فشار (Dp) به کل سيستم تعميم گرديد. تلفات پاششي و تلفات نفوذ عمقي نيز از ديگر پارامتر هاي محاسبه شده در اين تحقيق بودند. اندازه گيري ها با استفاده از ايجاد شبکه قوطي هاي نمونه برداري در بلوك آزمايش در شرايط کارکرد واقعي سيستم و قرائت ميزان آب جمع آوري شده در قوطي هاي نمونه برداري انجام و ضمن اندازه گيري سرعت باد و دماي هوا، با استفاده از فرمول ها و روابط مربوطه محاسبات لازم بعمل آمد. منحني هاي توزيع آب آبياري و منحني سه بعدي الگوي هم پوشاني آب رسم شدند. ميزان فشار در ابتداي سيستم و سپس در محل خروجي آب از آبپاش ها به منظور اندازه گيري تغييرات فشار در کل سيستم اندازه گيري گرديدند. نتايج ارزيابي ها نشان دهنده برخي مشکلات در طراحي، اجرا و بهره برداري از سيستم هاي آبياري باراني مورد بررسي مي باشد. مهمترين اين مشکلات را مي توان در موارد زير خلاصه نمود:
1- مرحله طراحي:
- عدم بازديد مهندس طراح جهت بررسي وضعيت آبدهي واقعي منبع تامين آب و بررسي شرايط واقعي مزرعه قبل از طراحي و اکتفا کردن به مجوز بهره برداري و نقشه برداري توپوگرافي طرح.
- اکتفا کردن به کاتالوگ ها ارايه شده جهت آبپاش ها توسط شرکت هاي سازنده و عدم بررسي کارکرد واقعي آبپاش ها.
- لحاظ نکردن سرعت و جهت باد در طراحي خطوط جانبي، در نتيجه عدم همپوشاني آبپاش ها که باعث عدم يکنواختي سطح سبز و پايين آمدن عملکرد برداشت محصول در واحد سطح خواهد بود. در تمامي طرح ها جهت و سرعت باد اندازه گيري نشده و فقط به کلمه «آرام» اکتفا شده است.
2- مرحله اجرايي:
- عدم نصب کنتور حجمي جهت اندازه گيري ميزان آب ورودي به سيستم در تمامي طرح ها.
- عدم نصب فشار سنج در ورودي آب به سيستم جهت کنترل ميزان فشار آب ورودي در اکثر طرح ها.
- عدم دقت لازم در عمليات اجرايي از جمله؛ بستن لوازم و اتصالات، انحراف پايه آبپاش ها از محور قائم، تعبيه لوازم حفاظتي و ايمني بهره برداري.
3- مرحله بهره برداري:
- عدم آموزش هاي کافي و مستمر به بهره بردار در حين بهره برداري.
- توجيه نبودن بهره بردار در خصوص نحوه بهره برداري بهينه از سيستم؛ از جمله کنترل فشار ورودي به سيستم، تعداد آبپاش هاي در حال کار و مدت کارکرد هر يک از آبپاش ها و در نتيجه عدم رعايت ساعت و دور آبياري.
- ارايه ندادن آموزش هاي فني نگهداري به بهره بردار و پايين بودن دانش فني بهره بردار.
نتايج ارزيابي براي ميانگين درصد پارامتر هاي؛ CU، DU، PELQ،AELQ ، Dp محاسبه شده براي سستم ها به ترتيب:  47.22، 49.06، 77.15، 54.68، و 23.71 درصد و متوسط تلفات پاششي و تلفات نفوذ عمقي 36.36 و29.56  درصد بود. جدول هاي مقايسه بين پارامترهاي طراحي و اجرايي نشان مي دهد که ميزان پارامترها فني بسيار کمتر از آنچه انتظار مي رود، بودند.