سکوی اخبار قرآنی: قرآن پژوهی،قرآن شناسی و....

گروه انديشه: عيد قربان كه پس از وقوف در عرفات(مرحله شناخت)، مشعر(محل آگاهی و شعور) و منا(سرزمين آرزوها، رسيدن به عشق) فرا می‌رسد، عيد رهايی از تعلقات، رهايی از غير خدا و بازگشت انسان به مقام تقرب الهی است.

و به ياد بياور آن‌گاه را كه چنين خطاب آسمانی بر منا طنين افكند: «ای ابراهيم! رها ساز اسماعيلت را تا صله‏ عطا در دامن وفای تو نهم».

قربانی چيز غريبی است! همه آمده‏‌اند تا تكرار كنند حُرمت اين سوره زيبای صبوری را، اين انفجار خلود، و اين ازدحام توكل راه و چه زيباست آن‏گاه كه فرشتگان فديه می‏‌آورند! و چه زيباست آن‏گاه كه خدا قبول می‏‌كند از تو و می‏خواندت كه ‏ای برگزيده، قبول شدی!

قربانى كردن، نماد انفاق است؛ انفاق عزيزترين‏‌ها و بهترين‏‌ها؛ كه «لَن تَنالُوا البِرَّ حتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّون، هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد (آل عمران/ آيه 92)»، نشانه‌‏اى است براى نشان دادن بندگى و «هم‏صدا با حلق اسماعيل» نواى اطاعت سر دادن.

قربانی يعنی تجديد ابراهيم در نَفَس‏‌های ما، تكريم اسماعيل در گلوها و حنجره‏‌های ما، و حضور صبر هاجر در دل‏‌های ما. عيد است، روز شادی از رستن و پيوستن و با او يكی شدن.

هنوز هم شنيده می‏‌شود صدای ملائك، كه مبهوت، چشم به زمين دوخته‏‌اند؛ يا رب! چه می‏‌شود ابراهيم را؟ اين خنجر تيز، حنجره‏ اسماعيل، نور ديدگانش را خواهد دريد! اسماعيل، يگانه فرزند دلبندش!

و اين بار ابراهيم عاشقی است كه زنجيرهای تعلق را از روح بلندش، باز كرد و بذر ترديد را از خاك دل برچيد. صبورانه، از دل، رشته مهر پدری را گسست و با دشنه‏‌ای تيز در دست، مهيای قربانی شد؛ بازگرداندن امانتی كه روزگاری نه چندان دور، به وی عطا شده بود.

اينك، می‏‌روی؛ امّا خودت را جا گذاشته‏‌ای. خنجر بر نفست كشيده‏‌ای، حالا تويی و لحظه‏‌های آخر اين تشرف نورانی به محضر عشق، قُربانی شو! بقای هر دو جهان را در لحظه يكی شدن درياب! در فنای عشق و در عيدی كه تسليم، اولين شرط شادمانی آن است. عيدی كه فرشته‏‌ها را برای بار چندم به سجده عشق وادار می‏‌كند! عيد انسانی كه به مرتبه ملكوت می‏‌رسد و از خود می‏‌گذرد. اما...

اما خدايا! تو قصد نداشتی اسماعيل(ع) قربانی شود؛ بلكه او را بهانه كردی تا ابراهيم(ع) را به خود نزديك‏تر كنی. تو می‏‌خواستی ابراهيم(ع)، همه تعلقات خويش را قربانی كند تا خليل‌الله‏ شود و ابراهيم(ع)، خود را از هر چه غير تو، جدا كرد تا به تو بپيوندد.

ای خدای ابراهيم! من هم قربانی آورده‏‌ام؛ می‏‌خواهم تمام بدی‏‌هايم را قربانی كنم. هوي و هوس توان عروج را از من ربوده است، می‏‌خواهم هوی و هوس را ذبح كنم و با بال‏‌های ايمانم به سوی تو پرواز كنم. می‏‌خواهم از مرداب گمراهی به درآيم تا در دريای بی‏كران محبتت، غرق شوم.

پس الهى! حجّ درونى‏‌ام را با قربانى‏ كردن نفس پايان ده تا اسماعيل وجودم را كه در من به وديعه نهاده‏‌اى، با همان معصوميت كودكانه به ديدار تو آورم.

عيد سعيد قربان از اعياد بزرگ اسلام و ميعادگاه پيامبران عظيم الشان، از حضرت ابراهيم تا حضرت محمد(ص)، بنيانگذاران توحيد و عدالت و رهبران صراط مستقيم عبوديت است، اين عيد كه پس از وقوف در عرفات(مرحله شناخت) و مشعر (محل آگاهی و شعور) و منا(سرزمين آرزوها، رسيدن به عشق) فرا می‌رسد، عيد رهايی از تعلقات و رهايی از هرآنچه، غيرخدايی است.

واژه «عيد» به معنای رجوع و برگشتن است و «قربان» به معنای قربانی يا هر آن چه با آن بر پروردگار، تقرب جويند. از اين رو، می‌توان عيد قربان را به معنای بازگشت انسان به مقام تقرّب الهی دانست و اين مقام در سايه مبارزه با هواهای نفسانی و در پرتو تهذيب، خودسازی و بهره‌وری از فرصت‌های ناب به دست می‌آيد.

عيد قربان با تجديد خاطره ابراهيم(ع) و اسماعيل(ع)، سمبلی از تسليم در برابر اوامر الهی را فرا روی مؤمنان حقيقت‌جو به نمايش می‌گذارد و می‌آموزد كه مسلمان راستين، نه تنها بايد كه با زبان و گفتار، وحدانيت خدا و نبوت پيامبرش را تصديق كند، بلكه بايد با تمام وجود خويش، تسليم حق و حقيقت باشد.

در مناسك حج نيز، زائر نمی‌پرسد كه چرا بايد از كوه صفا به سوی كوه مَروه هفت بار بدود، چرا بايد اين چنين گرد خانه خدا بچرخد، چرا بايد شب را در مَشعر به روز آورد، چرا بايد قربانی كند. او با فريادِ «لَبِّیْكَ اللهمَّ لَبِّیْكَ»؛ تسليم بودن خود را اعلام می‌دارد و با ابراهيمِ(ع) كه سرسلسله اسلام آوردگان و تسليم شدگان به حق است، هم زبان می‌شود و رو به كعبه‌ای كه او بنا كرده می‌گويد: همانا نماز من و عبادات من و زندگی و مرگ من، برای خداوندی است كه پروردگار جهانيان است، او شريكی ندارد و به من چنين امر شده است.

اعمال روز عيد قربان شامل غسل و خواندن نماز عيد می‌شود كه مستحب است افطار بعد از نماز، از گوشت قربانى باشد، چرا كه قربانی كردن در واقع نماد اصلی عيد قربان است.

خواندن دعای ندبه و خواندن دعاى چهل و هشتم صحيفه كامله و همچنين خواندن تكبيرات «اللّهُ اَكْبَرُ اللّهُ اَكْبَرُ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَكْبَرُاللّهُ اَكْبَرُاللّهُ اَكْبَرُ ولِلّهِ الْحَمْدُ اللّهُ» و «الله اَكْبَرُ عَلى ما هَدانا اَللّهُ اَكْبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهيمَةِ الاْنْعامِ» و «وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلى ما اَبْلانا» هم از ديگر اعمال اين روز است.