اوگاندا؛ مرواريد آفريقا

كشور اوگاندا يكي از 7 كشور آفريقايي است كه در گزارش آنكتاد به عنوان پيشرو در جذب سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي شناخته شده و بيشتر سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در اين كشور در بخش بازسازي صنايع قديمي و عمدتاً در بخش‌هاي مواد غذايي و يا نساجي، سيمان، پلاستيك و صنايع بسته‌بندي به كار گرفته شده است.

اوگاندا كه سابقاً مستعمره انگلستان بوده و به مرواريد آفريقا مشهور است، در 9 اكتبر 1962 استقلال يافت. از سال 1963 سيستم حكومتي اوگاندا از سلطنتي به جمهوري تغيير يافت و «موستا» به عنوان اولين رئيس جمهور اوگاندا منصوب شد. از سال 1966 تا 1985 سه ديكتاتور «ابوته»، «ايدي امين» و «اوكلو» حكومت را در دست داشتند. از زمان استقلال تا سال 1986 اوگاندا شاهد نا آرامي‌ها و كودتاهاي متعددي بود و در اين سال «يووري موسيويني» در جريان جنگ داخلي و به ياري دسته‌هاي چريكي قدرت را در دست گرفت و در 29 ژانويه 1986 مراسم تحليف را به جاي آورد. از زمان به قدرت رسيدن وي اوگاندا از ثبات نسبي سياسي و نيز اقتصادي برخوردار شده است.
پيش نويس قانون اساسي جديد در سال 1993 تنظيم و مجلس قانون اساسي اين كشور در سال 1994 تشكيل شد. در سال 1995 قانون اساسي به وسيله مجلس قانون اساسي اين كشور به تصويب رسيد و متعاقب‌ آن انتخابات رياست جمهوري و پارلماني در اوايل سال 1996 برگزار شد. همچنين مطابق قانون اساسي اين كشور اوگاندا تحت حاكميت مقاومت ملي (NPM) كه همانند چتري همه احزاب را در بر مي‌گيرد اداره مي‌شود.
در اولين انتخابات رياست جمهوري در ماه مه 1996 يووري موسيويني با اكثريت آراء انتخاب شد. عليرغم بدبيني موسيويني نسبت به فعاليت احزاب، آن‌ها از آزادي نسبي برخوردار هستند. به دنبال دومين انتخابات رياست جمهوري در سال 2001 ميلادي، يووري موسيويني با كسب 69 درصد آراء، بار ديگر زمام رياست جمهوري اوگاندا را در دست گرفت، اين دوره آخرين دوره رياست جمهوري وي بود كه تاكنون به طول انجاميده است.

* وضعيت اقتصادي اوگاندا

با برقراري ثبات سياسي از زمان حكومت موسويني، پيشرفت نسبي اقتصاد نيز نصيب اين كشور شد. بهره‌برداري از روابط حسنه با آمريكا، كشورهاي اروپايي و ساير كشورهاي بزرگ صنعتي نظير ژاپن، هند و همچنين با كشورهاي عربي مسلمان از طريق عضويت در سازمان كنفرانس اسلامي و اجراي برنامه تنظيم ساختار اقتصادي از طريق اخذ اعتبارات بانك جهاني، صندوق بين‌المللي پول و كمك‌هاي مالي اين كشورها (عمدتاً‌ براي توسعه بخش‌هاي كشاورزي، عمران، آموزش، بهداشت اعطاء مي‌شود)، اوگاندا را از لحاظ جذب كمك‌هاي مالي بلاعوض در آفريقا به حالتي منحصر به فرد درآورده است.

* سياست خارجي

اوگاندا اگر چه كشور وسيعي نيست، اما به دليل استقرار در بين كشورهاي سودان، كنيا، تانزانيا، رواندا و جمهوري دموكراتيك كنگو از موقعيت استراتژيكي در مناسبات خود با اين كشورها برخوردار است. وقوع جنگ در منطقه مركزي آفريقا و منطقه درياچه‌هاي بزرگ و نقشي كه اوگاندا در اين جنگ‌ها ايفا كرده است، نظير جنگ در كنگو، بحران نسل‌كشي در رواندا، جنگ داخلي بروندي و مساعي اوگاندا براي فيصله دادن به آن، تعامل اوگاندا با كنگو، ميانجي‌گري بين رواندا - كنگو و جنگ داخلي سودان، موقعيت ويژه‌اي به اوگاندا بخشيده، بطوريكه توجه شديد دولت‌هاي غربي و ارائه كمك‌هاي وسيع مالي به اين كشور را به منظور بسط نفوذ سياسي و تجاري خود در منطقه فراهم آورده است. در سال 1994 سه كشور آفريقايي تانزانيا، اوگاندا و كنيا در چارچوب همكاري‌هاي منطقه‌اي، با امضاء يادداشت تفاهم، گام مهم و تازه‌اي در جهت تقويت جامعه كشورهاي شرق آفريقا و تحكيم صلح و ثبات بين خود برداشتند.
اوگاندا در سال جاري (1389) با كسب 164 رأي از 192 رأي مجمع عمومي سازمان ملل توانست عضويت سه ساله اين شورا را از تاريخ 28 خرداد 1389 (18 ژوئن) به عنوان عضو و صاحب حق رأي در اين شورا بدست آورد. همچنين اين كشور يكي از 7 كشور آفريقايي است كه در گزارش آنكتاد به عنوان پيشرو در جذب سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي شناخته شده است.

* سابقه روابط با جمهوري اسلامي ايران

روابط سياسي بين دو كشور در مهر 1353 برقرار شد، اما هيچگاه به تأسيس نمايندگي نيانجاميد. در فروردين 1368 سفير جمهوري اسلامي ايران در كنيا به عنوان سفير آكرديته استوارنامه خود را تسليم موسويني رئيس جمهور اوگاندا كرد. در شهريور سال 1370 هيئت دولت جمهوري اسلامي ايران مجوز برقراري روابط سياسي با جمهوري اوگاندا و ايجاد سفارت در آن كشور را صادر كرد. در سال 1369 يووري موسويني سفر كوتاهي به تهران داشت و همچنين در مرداد 1374 «كينتو موسو» نخست‌وزير وقت اوگاندا بنا به دعوت حبيبي معاون اول وقت رئيس جمهور سفري به جمهوري اسلامي داشت.
سفر هاشمي رفسنجاني رئيس جمهوري وقت در شهريور 1375 به اوگاندا و امضاي بيش از 8 سند همكاري بين دو كشور در زمينه‌هاي مختلف سياسي، اقتصادي و بازرگاني، محيط زيست، مخابرات، بهداشت دام و توسعه ماهي‌گيري نقطه اوج اين سفرها بود.
رئيس جمهور اوگاندا در مردادماه سال 1380 بنا به دعوت خاتمي رئيس جمهور وقت به تهران سفر كرد كه طي اين سفر دو سند همكاري در زمينه‌هاي فرهنگي و استاندارد بين دو كشور به امضاء رسيد. وزير تجارت و توريسم اوگاندا در اسفند ماه 1381 (براي شركت در همايش همكاري اقتصادي ايران و آفريقا) و وزير مشاور در امور خارجه اوگاندا در خردادماه 1382 (براي شركت در نشست وزيران امور خارجه عضو سازمان كنفرانس اسلامي) به تهران سفر كردند و طي ملاقات با مقام‌هاي كشورمان بر لزوم پيگيري توافقات به عمل آمده در سفر موسويني به تهران تأكيد داشتند.

* اهميت روابط جمهوري اسلامي ايران با اوگاندا

اوگاندا يكي از 7 كشور آفريقايي است كه در گزارش آنكتاد به عنوان پيشرو در جذب سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي شناخته شده است. بيشتر سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در اين كشور در بخش بازسازي صنايع قديمي و عمدتاً در بخش‌هاي مواد غذايي و يا نساجي، سيمان، پلاستيك و صنايع بسته‌بندي به كار گرفته شده است و سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده در بخش كشاورزي بر روي محصولات قهوه، چاپ و پنبه، موز، گل و ميوه‌هاي حاره‌اي متمركز شده است.
اوگاندا عضو بازار مشترك شرق و جنوب آفريقا (كومسا) متشكل از بيست و چهار كشور، سيصد ميليون نفر جمعيت، 17 ميليارد دلار واردات ساليانه و 13 ميليارد دلار صادرات مي‌باشد و همواره نقش فعالي در مساعي جمعي منطقه‌اي در اين بازار داشته است. سرمايه‌گذاران در اين بازار از تعرفه‌‌هاي ترجيحي براي صدور محصولات خود به هر يك از كشورهاي عضو برخوردار مي‌باشند. سرمايه‌گذاران پيشرو در اين كشور عموماً از كشورهاي انگلستان، كنيا، هندوستان و كانادا مي‌باشند كه بيش از نيمي از پروژه‌هاي متعلق به خارجيان را در اختيار دارند.
با برقراري ثبات سياسي از زمان حكومت موسويني، پيشرفت نسبي اقتصاد نيز نصيب اين كشور شد.

* آخرين وضعيت روابط دوجانبه

شركت وزير دولت در امور خارجه اوگاندا در اجلاس عدم تعهد در تهران، ‌دو بار سفر وزير امنيت اوگاندا به تهران در سال 87 و 88 و سفر فرستاده ويژه رئيس جمهور كشورمان به كامپالا و سومين سفر موسويني رئيس جمهور اوگاندا به كشورمان در ارديبهشت 88 (ماه مي سال گذشته) و سفر لاريجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي و متكي وزير امور خارجه به اوگاندا در سال گذشته از جمله سفرهاي مهم مقامات دو كشور بوده است.
همچنين در سال جاري نيز محمود احمدي‌نژاد رئيس جمهور كشورمان و هيئت همراه در ارديبهشت ماه به دنبال ديدار از زيمبابوه، ديداري نيز از اوگاندا داشتند كه در اين سفر 2 موافقتنامه كمك‌هاي توسعه‌اي و همكاري‌هاي بهداشتي، درماني و دارويي بين دو كشور به امضاء رسيد. همچنين قرار است در مهرماه سال جاري دومين كميسيون مشترك اقتصادي دو كشور در تهران برگزار شود.