پرسش و پاسخ های اعتقادی

خواندن قرآن و دعا برای مسیحی از دنیا رفته

عشق و علاقه تحسین برانگیز شما به مادر مرحومتان بسیار زیبا و ستودنی است. دعا می کنیم خداوند مادر شما را غریق رحمت خود فرماید.

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«ما کانَ لِلنَّبِیّ‏ِ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکینَ وَ لَوْ کانُوا أُولی قُرْبی‏ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحابُ الْجَحیمِ»[i]

«برای پیامبر و مؤمنان، شایسته نبود که برای مشرکان (از خداوند) طلب آمرزش کنند، هر چند از نزدیکانشان باشند؛ (آن هم) پس از آنکه بر آنها روشن شد که این گروه، اهل دوزخند»

چنانکه آیه تصریح دارد، استغفار و طلب آمرزش تنها برای مشرکین یعنی کسانی که یقینا اهل جهنم اند، جایز نیست. بنابراین بی تردید شما می توانید برای مادر خود که به گفته شما یک مسیحی کاتولیک و ضمنا پایبند به شعائر دینی خود بوده است، استغفار کنید و از خدا برای ایشان طلب آمرزش کنید. برای این کار، شما می توانید همان کارهایی را انجام دهید که برای طلب آمرزش یک مسلمان انجام می دهید حتی قرآن و نماز خواندن.

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که غیر مسلمانانی که با وجود علم به حقانیت اسلام، عناد ورزیده اند و بر کیش خود باقی مانده اند در آخرت دچار مشکل خواهند بود. اما آن دسته از غیر مسلمانان که به هر دلیل موجهی نتوانسته اند در دنیا حق را از باطل تشخیص دهند که اصطلاحا مستضعفان[ii] فکری خوانده می شوند، در صورتی که در دنیا به وظیفه خود عمل کرده باشند، در آخرت مشمول عفو و مغفرت الهی خواهند شد. چنانکه صریح آیه 98 سوره نساء بر این نکته دلالت دارد.

 علامه طباطبائی در ذیل این آیه در تفسیر المیزان می فرمایند:

معنای آیه روشن است، لیکن این نکته را باید در نظر داشت که در آیه دومی بعد از بیان سبب استغفار ابراهیم برای پدرش می‏فرماید: وقتی که فهمید او دشمن خدا است ، از او بیزاری جست و با این بیان معلوم کرد که مشرکین دشمنان خدا و جهنمی هستند، و در نتیجه نباید برای آنان استغفار کرد، و در این آیه هم که اینگونه می فرماید. حال که این معنا برای پیغمبر و پیروانش معلوم شد باید از این مطلب ضروری و روشن غفلت نورزند که استغفار برای مشرکین از این جهت جائز نیست که لغو است، و خضوع ایمان مانع است از اینکه بنده خدا با ساحت کبریای او بازی نموده و کاری لغوی انجام دهد.

چون از یکی از دو صورت بیرون نیست، یا خداوند بخاطر تقصیری که از بنده‏اش سرزده با او دشمن و از او خشمگین است و یا بنده با خدای تعالی دشمن است ، اگر فرضا خدا با بنده‏اش دشمن باشد ولی بنده‏اش با او دشمن نباشد و بلکه اظهار تذلل و خواری کند، در اینصورت جای این هست که بخاطر سعه رحمت او آدمی برای آن بنده طلب مغفرت کند، و از خداوند بخواهد که به حال آن بنده‏اش ترحم کند .

اما اگر بنده با خدا سر دشمنی داشته باشد مانند مشرکین معاند - و خود را بالاتر از آن بداند که به درگاه خدا سر فرود بیاورد ، در چنین صورتی عقل صریح حکم می‏کند به اینکه شفاعت و یا استغفار معنا ندارد ، مگر بعد از آن که آن بنده عناد را کنار گذاشته ، بسوی خدا توبه و بازگشت کند و به لباس تذلل و مسکنت درآید .

و گر نه چه معنا دارد که انسان برای کسی که اصلا رحمت و مغفرت را قبول ندارد و زیر بار عبودیت او نمی‏رود ، استغفار نموده ، از خدا بخواهد که از او درگذرد .

آری ، این درخواست و شفاعت استهزاء به مقام ربوبیت و بازی کردن با مقام عبودیت است ، که به حکم فطرت، عملی است ناپسند و غیر جائز .

و خداوند این جائز نبودن را به حق نداشتن تعبیر کرده و فرموده : ما کان للنبی و الذین آمنوا یعنی پیغمبر و آنان که ایمان آورده‏اند حق ندارند استغفار کنند بعد از آنکه برای آنها معلوم شد که ... ، و ما در تفسیر آیه ما کان للمشرکین ان یعمروا مساجد الله گفتیم که حکم جواز در شرع بعد از جعل حق است .

پس ، معنای آیه چنین می‏شود : رسول الله و کسانی که ایمان آورده‏اند بعد از آنکه با بیان خداوندی برای آنها ظاهر شد که مشرکین دشمنان خدایند و مخلد در آتشند ، دیگر حق ندارند برای آنان استغفار کنند هر چند از نزدیکانشان باشند ، و اگر ابراهیم برای پدر مشرکش استغفار کرد برای این بود که در آغاز خیال می‏کرد پدرش هر چند مشرک است ولی با خدا دشمنی و عناد ندارد، و چون قبلا به او وعده استغفار داده بود لا جرم برای او طلب مغفرت کرد ، ولی وقتی فهمید که او دشمن خداست و بر شرک و ضلالت خود اصرار می‏ورزد ، از او بیزاری جست "[iii].