پرسش و پاسخ های اعتقادی

حیات برزخی بعد از مرگ

انسان موجودی دو بعدی است که یک بعد ساحت او همین جسم و بدن اوست و بعد و ساحت دیگرش امری غیر مادی و مجرد است که آن را اصطلاحا نفس یا روح می گویند که اشاره به همان شخصیت انسان در هنگام اشاره به خودش می باشد در این گفتار که من این کار را کردم یا نکردم این (من) را اگر به درستی تحلیل کنید بدن شما نخواهد بود بلکه امری وراء آن است. بحث تفصیلی و فلسفی و تجربی این موضوع باید در جای خود بررسی شود.

حقیقت مرگ در انسان؛ قطع علاقه روح و نفس از این بدن است، قرآن در این باره می فرماید:«اللّهُ یَتَوَفَّی اْلأَنْفُسَ حینَ مَوْتِها وَ الَّتی لَمْ تَمُتْ فی مَنامِها فَیُمْسِکُ الَّتی قَضی‏ عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ اْلأُخْری‏ إِلی‏ أَجَلٍ مُسَمًّی إِنَّ فی ذلِکَ َلآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ،خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می‏کند، و ارواحی را که نمرده‏اند نیز به هنگام خواب می‏گیرد؛ سپس ارواح کسانی که فرمان مرگشان را صادر کرده نگه می‏دارد و ارواح دیگری را (که باید زنده بمانند) بازمی‏گرداند تا سرآمدی معیّن؛در این امر نشانه‏های روشنی است برای کسانی که اندیشه می‏کنند!»[i]

باز می فرماید:«وَلا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللّهِ أَمْواتًا بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ. (ای پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‏اند، و نزد پروردگارشان روزی داده می‏شوند»[ii]

هم چنین می فرماید:«وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فی سَبیلِ اللّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُونَ، و به آنها که در راه خدا کشته می‏شوند، مرده نگویید! بلکه آنان زنده‏اند،ولی شما نمی‏فهمید! که این معنا جز با اثبات حیات پس از مرگ و قبل از قیامت قابل توجیه نیست و قهرا بر وجود عالم برزخ دلالت دارد»[iii]

و مجموعا آن چه قابل اثبات است این است که از نظر قرآن این بدن است که می میرد نه روح و جان آدمی. آیات مشابه فراوان است. اینکه روح در عالم برزخ چگونه زیست می کند و به حیات آگاهانه خود ادامه می دهد نظریه های متعددی هست، مشهورترین آن این است که روح به یک جسم و بدن برزخی تعلق می گیرد و به حیات برزخی خود ادامه می دهد اما این بدن برزخی از کجا آمده است، باز مشهورتر آن است که این بدن هم اکنون همراه ما است و همان طور که لباس ما تن ما را می پوشاند تن ما آن بدن برزخی را پوشانده است و هنگام مرگ روح با تعلق به آن بدن به حیات خود ادامه می دهد.

 در امالی شیخ طوسی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود:(فَإِذَا قَبَضَهُ اللَّهُ إِلَیْهِ صَیَّرَ تِلْکَ الرُّوحَ إِلَی الْجَنَّةِ فِی صُورَةٍ کَصُورَتِهِ فَیَأْکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ فَإِذَا قَدِمَ عَلَیْهِمُ الْقَادِمُ عَرَفَهُمْ بِتِلْکَ الصُّورَةِ الَّتِی کَانَتْ فِی الدُّنْیَا[iv])

 یعنی وقتی خداوند مؤمن را قبض روح می کند او را به سوی بهشت می برند البته در بدنی و صورتی نظیر صورتی که در دنیا داشت (نظیر آن چه در خواب می بینیم) و روایاتی که اساسا بر وجود عالم برزخ دلالت دارند بسیار فراوان هستند.[v]