پرسش و پاسخ های اعتقادی

[1] شفاعت از چه کسانی صادر میشود ؟

شفاعت  بر دو قسم است ، یکی تکوینی ، و یکی تشریعی و قانونی ، اما شفاعت تکوینی که معلوم است از تمامی اسباب کونی سر می‏زند ، و همه اسباب نزد خدا شفیع هستند ، چون میان خدا و مسبب خود واسطه‏اند ، و اما شفاعت تشریعی و مربوط باحکام ، ( که معلوم است اگر واقع شود ، در دائره تکلیف و مجازات واقع میشود ) نیز دو قسم است :

1- یکی شفاعتی که در دنیا اثر بگذارد ، و باعث آمرزش خدا ، و یا قرب بدرگاه او گردد ، که شفیع و واسطه میان خدا و بنده در این قسم شفاعت چند طائفه‏اند .

اول توبه از گناه ، که خود از شفیعان است ، چون باعث آمرزش گناهان است ، همچنانکه فرمود : ( قل : یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم ، لا تقنطوا من رحمة الله ، ان الله یغفر الذنوب جمیعا ، انه هو الغفور الرحیم ، و انیبوا الی ربکم ، بگو : ای بندگانم ، که بر نفس خود زیاده روی روا داشتید ، از رحمت خدا مایوس نشوید ، که خدا همه گناهان را می‏آمرزد ، چون او آمرزگار رحیم است ، و بسوی پروردگارتان توبه ببرید ) ، که عمومیت این آیه ، حتی شرک را هم شامل میشود ، و قبلا هم گفتیم : که توبه شرک را هم از بین می‏برد .

دوم ایمان برسولخدا (صلی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم) است ، که در باره‏اش فرموده : ( آمنوا برسوله تا آنجا که می‏فرماید : یغفر لکم ، برسول او ایمان بیاورید ، تا چه و چه و چه ، و اینکه گناهانتان را بیامرزد ) .

یکی دیگر عمل صالح است ، که در باره‏اش فرموده : ( وعد الله الذین آمنوا و عملوا الصالحات : لهم مغفرة و اجر عظیم ، خدا کسانی را که ایمان آورده ، و اعمال صالح کردند ، وعده  داده : که مغفرت و اجر عظیم دارند ) ، و نیز فرموده : ( یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله ، و ابتغوا الیه الوسیلة ، ای کسانیکه ایمان آورده‏اید ، از خدا بترسید ، و ( بدین وسیله ) وسیله‏ای بدرگاهش بدست آورید ) و آیات قرآنی در این باره بسیار است .

یکی دیگر قرآن کریم است ، که خودش در این باره فرموده : ( یهدی به الله من اتبع رضوانه ، سبل السلام و یخرجهم من الظلمات الی النور باذنه ، و یهدیهم الی صراط مستقیم ، خداوند بوسیله قرآن کسانی را که در پی خوشنودی اویند ، باذن خودش بسوی راه‏های سلامتی هدایت نموده ، و ایشانرا از ظلمت‏ها بسوی نور هدایت نموده ، و نیز بسوی صراط مستقیم راه مینماید ) .

یکی دیگر هر چیزیست که با عمل صالح ارتباطی دارد ، مانند مسجدها ، و امکنه شریفه ، و متبرکه ، و ایام شریفه ، و انبیاء ، و رسولان خدا ، که برای امت خود طلب مغفرت می‏کنند ، همچنانکه در باره انبیاء فرموده : ( و لو انهم اذ ظلموا أنفسهم ، جاؤک ، فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول ، لوجدوا الله توابا رحیما ، و اگر ایشان بعد از آنکه بخود ستم کردند ، آمدند نزد تو ، و آمرزش خدا را خواستند ، و رسول هم برایشان طلب مغفرت کرد ، خواهند دید که خدا توبه پذیر رحیم است ) .

و یکی دیگر ملائکه است ، که برای مؤمنین طلب مغفرت می‏کنند ، همچنانکه فرمود : ( الذین یحملون العرش و من حوله ، یسبحون بحمد ربهم ، و یؤمنون به ، و یستغفرون للذین آمنوا ، آن فرشتگان که عرش را حمل می‏کنند ، و اطرافیان آن ، پروردگار خود را بحمد تسبیح می‏گویند ، و باو ایمان دارند ، و برای همه آن کسانیکه ایمان آورده‏اند ، طلب مغفرت می‏کنند ) و نیز فرموده : ( و الملائکة یسبحون بحمد ربهم ، و یستغفرون لمن فی الارض ، ألا ان الله هو الغفور الرحیم ، و ملائکه با حمد پروردگار خود ، او را تسبیح میگویند ، و برای هر کس که در زمین است طلب مغفرت می‏کنند ، آگاه باشید که خداست که آمرزگار رحیم است ) .

یکی دیگر خود مؤمنینند ، که برای خود ، و برای برادران ایمانی خود ، استغفار می‏کنند ، و خدایتعالی از ایشان حکایت کرده که می‏گویند : ( و اعف عنا ، و اغفر لنا ، و ارحمنا ، انت مولینا ، و بر ما ببخشای ، و ما را بیامرز و بما رحم کن ، که توئی سرپرست ما ) .

2- ( قسم دوم از شفاعت ) قسم دوم شفیعی است که در روز قیامت شفاعت می‏کند ، شفاعت بان معنائی که شناختی ، حال ببینیم این شفیعان چه کسانی هستند ؟ یک طائفه از اینان انبیاء علیهم السلامند ، که قرآن کریم در باره شفاعتشان می‏فرماید : ( و قالوا : اتخذ الرحمن ولدا ، سبحانه ، بل عباد مکرمون ، تا آنجا که می‏فرماید : ( و لا یشفعون الا لمن ارتضی ، مشرکین می‏گفتند : خدا فرزند گرفته منزه است خدا ، بلکه فرشتگان بندگان مقرب خدایند ، ( تا آنجا که می‏فرماید ) و شفاعت نمی‏کنند مگر برای کسیکه خدا بپسندد ) .

که یکی از آنان عیسی بن مریم (علیهماالسلام) است ، که در روز قیامت شفاعت می‏کند ، و نیز می‏فرماید ( و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة ، الا من شهد بالحق ، و هم یعلمون ، آن کسانیکه مشرکین بجای خدا میخوانند ، مالک شفاعت نیستند ، تنها کسانی مالک شفاعتند ، که بحق شهادت میدهند و خود دانای حقند ) .

و این دو آیه شریفه ، علاوه بر اینکه دلالت می‏کنند بر شفاعت انبیاء ، دلالت بر شفاعت ملائکه نیز دارند ، چون در این دو آیه گفتگو از فرزند خدا بود ، که مشرکین ملائکه را دختران خدا می‏پنداشتند و یهود و نصاری مسیح و عزیر را پسر خدا می‏پنداشتند .

دسته‏ای دیگر از شفیعان روز قیامت ملائکه هستند ، که قرآن کریم در باره شفاعت کردن آنان می‏فرماید : ( و کم من ملک فی السماوات ، لا تغنی شفاعتهم شیئا ، الا من بعد ان یاذن الله لمن یشاء و یرضی ، و چه بسیار فرشته که در آسمانهایند ، و شفاعتشان هیچ اثری ندارد ، مگر بعد از آنکه خدا برای هر کس بخواهد اجازه دهد ) ، و نیز می‏فرماید : ( یومئذ لا تنفع الشفاعة ، الا من اذن له الرحمن ، و رضی له قولا ، یعلم ما بین ایدیهم ، و ما خلفهم ، امروز شفاعت سودی نمی‏بخشد ، مگر کسیکه رحمان باو اجازه داده باشد ، و سخن او پسندیده باشد ، خدا آنچه را که پیش روی ایشانست ، و آنچه را از پشت سر فرستاده‏اند ، میداند ) .

طائفه دیگر از شفیعان در قیامت شهدا هستند ، که آیه : ( و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة ، الا من شهد بالحق ، و هم یعلمون ) ، که ترجمه‏اش گذشت ، دلالت بر آن دارد ، چون این طائفه نیز بحق شهادت دادند ، پس هر شهیدی شفیعی است ، که مالک شهادت است ، چیزیکه هست این شهادت ، همانطور که در سوره فاتحه گفتیم ، و بزودی در تفسیر آیه : ( و کذلک جعلناکم امة وسطا ، لتکونوا شهداء علی الناس ) نیز خواهیم گفت ، مربوط باعمال است ، نه شهادت بمعنای کشته شدن در میدان جنگ ، از اینجا روشن میشود : که مؤمنین نیز از شفیعان روز قیامتند ، برای اینکه خدایتعالی خبر داده ، که مؤمنین نیز در روز قیامت ملحق بشهداء میشوند ، و فرموده : ( و الذین آمنوا بالله و رسله ، اولئک هم الصدیقون ، و الشهداء عند ربهم ، و کسانیکه بخدا و رسولش ایمان  آوردند ، ایشان همان صدیقین و شهداء نزد پروردگارشانند ). ترجمة المیزان ج : 1  ص :  261 -263