پرسش و پاسخ های اعتقادی

چهارده معصوم پس از شهادت

کاربر محترم، سلام علیکم.

از ارتباط شما با پایگاه حوزه متشکریم.

در پاسخ به سوالات شما باید بگوئیم که همه انسان ها بعد از مردن، روحشان از جسم آنها جدا می شود. طبق دستور اسلام، جسم و بدن انسان باید در زمین دفن گردد و این حکم شامل همه انسان ها و همه مسلمانان حتی ائمه معصومین علیهم السلام می شود. اما روح انسان، بعد از جدا شدن از بدن در عالمی بنام عالم برزخ که واسطه میان دنیا و آخرت است، باقی می ماند. روح انسان ها از نظر قدرت و توانایی، دارای مراتب متفاوتی است که روح اولیاء الله خصوصا روح انبیا و ائمه معصومین علیهم السلام از والاترین و بالاترین قدرت برخوردار می باشد.

بکی از ویژگی های روح با قدرت، این است که چون مجرد است و هیچ گونه وابستگی به جسم و ماده ندارد، و می تواند در هر جا حاضر شود و اگر فردی بتواند با آن روح ارتباط برقرار کند، می تواند از آن روح کمک و راهنمایی بگیرد. زیرا روح انسان های کامل، بر امور بسیاری احاطه دارد و از علم و آگاهی بالایی برخوردار است.

بنابراین، روح ائمه معصومین علیهم السلام این قدرت و توانایی را دارد که در سراسر کره زمین و در هر جایی که بخواهد، حاضر شود ولی تنها این روح آنهاست که حاضر می شود و جسم آن بزرگواران در قبور مطهرشان آرمیده است. البته روح در عالم برزخ، به بدن لطیفی که بدن مثالی نام دارد، تعلق می گیرد.

امام صادق علیه السلام در حدیثی از پیامبر اکرم «ص» روایت می کند که آن حضرت پس از شروع تجرد روح، فرمودند: «ارواح مؤمنین بر هیئتی هستند مثل هیئت های بدن خود که اگر کسی روحی از آن ارواح را مشاهده کند، گوید: هذا هو. یعنی شک نکنید که آن روح با آن هیئت از هر مؤمنی که باشد، بعینه همان مؤمن است بدون هیچ تفاوتی...»[1]

علامه مجلسی پس از شرحی درباره عالم برزخ می فرماید: احادیثی که از طرف عامه و خاصه بیان شده است، مبین آن است که بعد از مفارقت روح از بدن، روح تعلق می گیرد به بدن لطیفی مثل بدن دنیایی، که در لطافت همانند ملائکه و جن است و با آن بدن، حرکت و پرواز می کند.[2]

منظور از بدن لطیف، همان بدن مثالی است که حجم ندارد و فضا اشغال نمی کند و برای انسان های خود ساخته (اولیاء الله) قابل رؤیت است.

بنابراین، آنچه که گفته می شود که ائمه معصومین علیهم السلام در مجالس حضور پیدا می کنند، منظور این گونه حضور است. نه اینکه با بدن جسمانی خودشان در آن منازل و مجالس حاضر شوند که چنین چیزی را نه اسلام فرموده و نه ائمه علیهم السلام فرموده اند. و نه هیچ فرد شیعه ای باید بدان اعتقاد داشته باشد. البته ممکن است بعضی از افراد جاهل که معنی تجرد روح و قدرت روح و احاطه روح را درک نمی کنند، چنین مطالبی را بیان کنند که گفتار آنها اعتباری ندارد.

اما احاطه روح ائمه علیهم السلام به وقایع و اتفاقات جهان، امری است که ما به عنوان یک شیعه به آن اعتقاد داریم. در زیارت نامه ائمه معصومین می خوانیم: «اشهد انک تشهد مقامی و تسمع کلامی و تُردّ سلامی» یعنی: «شهادت می دهم که تو جایگاه مرا می بینی و کلام و سخن مرا می شنوی و جواب سلام مرا می دهی.»[3]

نکته دیگر، استمداد و کمک گرفتن از ائمه معصومین علیهم السلام است که این بزرگواران بخاطر آن مقام و منزلتی که در پیشگاه خداوند دارند، اگر کسی واقعا به آنان متوسل شود، و از آنها بخواهد که در پیشگاه خداوند از او شفاعت کنند، و از خداوند رفع مشکلاتش را بخواهد، این بزرگواران واسطه خواهند شد و خداوند دعای آنان را استجابت خواهد کرد. و این قدرت و مقامی است که خداوند در اثر استحقاقی که داشته اند، به آنها بخشیده است. نه ایکه آنان خود دارای قدرت مستقلی در برابر خداوند باشند.

اگر دقتی در فقرات زیارت جامعه کبیره[4] -که یکی از معتبرترین زیارات شیعه است- بشود، مقام و منزلت ائمه علیهم السلام در این زیارت بخوبی بیان شده است که چه مشکلاتی به واسطه آنها حل خواهد شد و خداوند چه نعمت هایی به خاطر آنها به بندگانش بخشیده است.

بنابراین، آنچه که در مورد حضور ائمه معصومین علیهم السلام در مجالس می توان گفت، حضور روح و بدن مثالی آن بزرگواران و احاطه علمی آنها بر وقایع و حوادث است که اثبات آن، احتیاج به مدرک و دلیل خاصی هم ندارد. زیرا این از ویژگی های روح بزرگ و والاست. و ائمه طاهرین علیهم السلام دارای والاترین ارواح هستند، و لازم است یک فرد شیعه به این مقدار از توانایی و عظمت روحی ائمه معصومین علیهم السلام اعتقاد داشته باشد.

اما درباره استمداد انبیای الهی از حضرت علی علیه السلام، روایاتی داریم که بیانگر استمداد انبیای الهی از ساحت مقدس ائمه معصومین علیهم السلام است. ولی از نظر سند، چندان معتبر نیستند. در عین حال با توجه به روایات دیگری که داریم که اولین مخلوق، نور پیامبر اکرم «ص» و ائمه معصومین علیهم السلام بوده است [5]، می توان گفت استمداد پیامبران از حضرت علی علیه السلام و کمک و یاری رساندن آن حضرت، مربوط به روح والا و با عظمت آن حضرت و دیگر ائمه می باشد.