پرسش و پاسخ های اعتقادی

شرک و اعتقاد به تأثیر غیر خدا

معنی این ادعا به زبان کلام و فلسفه این است که: ممکنات هیچ گونه آثاری از خود ندارند، که به نحو خلاصه و موجز آنرا نقد و بیان می­کنیم.

در قرآن کریم برای ممکنات آثار مختص به خود ثابت شده است و این هیچ گونه منافاتی با توحید در افعال خداوند ندارد. این قرآن کریم است که می­فرماید:(الَّذی جَعَلَ لَکُمُ اْلأَرْضَ فِراشًا وَ السَّماءَ بِناءً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقًا لَکُمْ فَلا تَجْعَلُوا لِلّهِ أَنْدادًا وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ، آن کس که زمین را بستر شما، و آسمان [جو زمین‏] را همچون سقفی بالای سر شما قرار داد؛ و از آسمان آبی فرو فرستاد؛ و به وسیله آن، میوه‏ها را پرورش داد؛ تا روزی شما باشد. بنابر این، برای خدا همتایانی قرار ندهید، در حالی که می‏دانید (هیچ یک از آنها، نه شما را آفریده‏اند، و نه شما را روزی می‏دهند)[i] در این آیه اثر آب را به عنوان یک ممکن پذیرفته است و هم فرماید:(أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنّا نَسُوقُ الْماءَ إِلَی اْلأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعًا تَأْکُلُ مِنْهُ أَنْعامُهُمْ وَ أَنْفُسُهُمْ أَ فَلا یُبْصِرُونَ، آیا ندیدند که ما آب را بسوی زمینهای خشک می‏رانیم و بوسیله آن زراعتهایی می‏رویانیم که هم چهارپایانشان از آن می‏خورند و هم خودشان تغذیه می‏کنند؛ آیا نمی بینند )[ii] هم در این جا و هم آیات دیگر قرآن کریم آثار ممکنات را می­پذیرد و نفی نمی­کند.[iii]