جزوات و مقالات فلسفی

منطق دانان مسلمان براي توجيه استدلالهاي ساده اي ( مانند قياس مساوات ) دچار گرفتاريهايي شده اند كه اين گرفتاريها از التزام آنها به قياس حملي نشات گرفته است. ناتواني منطق قديم در اين زمينه از ناحيه نسبت بماهي نسبت نيست؛ يعني اينگونه نيست كه منطق قديم به اين دليل از اثبات استدلالهاي حاوي نسبت ناتوان باشد كه داراي نسبت هستند ، بلكه مشكل اصلي منطق قديم ،همان اتكاء به تحليل موضوع – محمولي گزاره و عطف توجه صرف به قياس حملي است ؛ يعني در هر نوع استدلالي بايد موضوع و محمول و حد وسط معلوم شود و بديهي است كه چنين امري همه جا ميسر نيست . بنابراين ، قياس مساوات خللي را در نظام منطق موضوع – محمولي – رابطه ارسطويي نشان مي دهد ؛ زيرا از طرفي تلقي ارسطويي قياس اقتضاء مي كند كه مقدمات قياس به حدود تحليل شوند و هر حد يك محمول تك موضعي به اصطلاح منطق جديد است ؛ در حالي كه قياس مساوات از مقدماتي تاليف مي شود كه متضمن نسبت يا بخش محمولي چند موضعيند . از اين رو ، ارجاع قياس مساوات به قالب اقتراني خالي از اشكال نيست .

 نسخه قابل چاپ